0 – 2 YAŞ SÜT ÇOCUĞU BESLENMESİ -1

Sevgili anneler,
Bebeğinizi sıhhatle kucağınıza aldınız. En kıymetli kısmı geride bıraktınız. Artık önünüzde yeni bir devir başlıyor ve natürel ki yeni yeni sorular : bebeğimi nasıl beslenmeliyim? Birinci 6 ay yalnızca anne sütü mü vermeliyim? Su verecek miyim ? ek besinlere ne vakit geçeyim ? hangisini vereyim hangisini vermeyeyim ? hangi besinden ne kadar vereyim ? sorular … sorular… sorular… başınız çok karışık biliyorum.
Bir de bu periyotta akıl hocaları çoktur. Etrafınızdaki herkes bir anda bahsin uzmanı kesilir. Bir çocuk büyüten herkes kendi çocuğundaki tecrübelerini güzel niyetle size aktarır. Bu çok olağan bir davranıştır. Burada yapmanız gereken size söylenenleri dinleyip aklınızın bir köşesine örnek olarak yazmak. Ben ve benim üzere bahsin uzmanlarının yazılarını okuyarak da hem son gelişmelerden haberdar olursunuz, hem yanlışsız bilgiye ulaşırsınız hem de bizim sayıca fazla bebeğin beslenmesi ile ilgili size sunduğumuz bilgilerden yararlanmış olursunuz. Okuduğunuz makalelerin bebek beslenmesi konusunda uzman olan bireyler tarafından yazılmış olmasına dikkat edin. Zira artık internette çok fazla kirli ve yanlış bilgiye ulaşabiliyorsunuz. Maalesef ağzı olan konuşuyor ortamı mevcut. Daha ileri bir yardım almak isterseniz bulunduğunuz kentteki bir diyetisyenden yardım almaktan çekinmeyin.
Beslenme bizim için her yaşta değerlidir fakat doğumdan sonraki birinci 2 yaşta ekstra bir kıymeti vardır. Zira bu devir çocuğun en süratli büyüme ve gelişmesinin olduğu periyottur. Büyüme geriliği, vitamin ve mineral eksiklikleri ve ishaller en çok bu periyotta görülür. Bu periyotta oluşan büyüme geriliğinin ileriki yaşlarda düzeltilmesi ise epeyce zordur. O yüzden çocukların beslenme alışkanlıklarının bu periyotta kazandırılması gerekir. Bu beslenme alışkanlıkların hakikat beslenme alışkanlıkları olması gerekir ki çocuk ileriki yaşlarında ve yetişkinlik periyodunda yanlış edinilmiş beslenme alışkanlıkları yüzünden sıhhat problemleri yaşamasın. Bu hususta annelerin bilinçlenmesi çok çok kıymetlidir.
ÖNCELİKLE BİRİNCİ 6 AY ANNE SÜTÜ : yeni doğan bir bebek için en uygun besin mutlaka kendi annesinin sütüdür. Her annenin sütü kendi bebeğine özeldir. Bu bedenimizin bir mucizesidir anneler. Bebeğindeki eksikliklere nazaran annenin sütünün içeriği değişmektedir.
Biraz neden anne sütü dediğimizi açalım. Öncelikle anne ve bebek ortasındaki duygusal bağı geliştirmesinin yanı sıra, ucuzdur, sterildir, hazırlanması için bir süreç gerektirmez, içeriği bebeğin gereksinmelerine uygundur, hormonlar ve büyüme faktörleri içerir, enfeksiyon önleyicidir, kronik hastalıklara yakalanma riskini azaltır, çene ve diş gelişimini sağlar ve bebeğin ruhsal, bedensel ve zihinsel gelişimine yardımcı olur. Bunlar yalnızca bir kısmı.
Anne sütünün içeriğine bakalım. Sanki neler var içinde ?
Anne sütündeki protein inek sütüne oranla daha azdır, lakin içindeki protein bebek tarafından büsbütün emilir. Bu da anne sütünün biyoyararlılığını arttırmaktadır.
Anne sütündeki proteinin farkı whey proteinleri fazla içermesidir. İnek sütünün kazein/whey oranı 80/20 iken, anne sütünde bu oran 40/60 dır. Bu bileşim çocuğun gelişimi için uygundur. İnek sütünde bulunan whey proteinleri yüksek ölçüde β-laktoglobulin içerir ki bu bileşen çocuklarda alerjen bir tesir gösterir. Anne sütündeki whey proteinleri β-laktoglobulin içermez.
Anne sütünde büyüme faktörleri bulunur.
Anne sütündeki kazein inek sütündeki kazeinden daha kolay metabolize olmaktadır.
Anne sütü antienfektif öğeler içerir ki bu da çocuğun mide barsak başta olmak üzere bütün enfeksiyonlardan korunmasına yardımcı olur.
Anne sütünün yağ içeriği bebeğin beyin gelişimininin olağan olmasını sağlayan trigiserit yapısında palmitik ve oleik asitlerdir. Anne sütünün yağının emilimi ve sindirimi yeniden anne sütünün içinde bulunan yağ asidi enzimleri sayesinde çok kolaylaşır.
Emzirme sırasında iki tip süt salgılanır: birincisi ilk süt ( fore milk – ön süt ) yağdan yoksul, laktozdan varlıklı sulu bir süttür. Bebekteki dehidratasyonu ve hipoglisemiyi önler. Bu yüzden birinci 6 ay bebeklere su vermenize gerek yoktur. Bebek su gereksinimini anne sütünden sağlar. İkinci süt ( hind milk ) yağlı süttür. Emzirmenin sonlarına hakikat bebek bu süte ulaşır. Bu sütün yağ içeriği ve protein içeriği yüksektir. Bebeğin bu süte ulaşabilmesi için emme mühletinin uzun olması gerekir. Yağlı süt güç yanında doygunluk vereceği için de çocukta rahatlama ve derin uyku görülebilir. Bu nedenle her emzirmede anneler bir göğsün tamamını boşaltmalıdır.
Çocuk emme mühletini kendi kontrolü altına aldığı için obezite önlenmiş olur.
Anne sütünün yağ ve protein içeriği annenin beslenmesinden etkilenir. Bu yüzden anne emzirme devrinde kâfi ve istikrarlı beslenmelidir. Sütün karbonhidrat kıymeti annenin beslenmesinden etkilenmez. O yüzden anne emzirme periyodunda tatlı, hamurişi ve şekerli besinlerin tüketimine dikkat etmelidir. Unutmayalım ki bebeğe süt olacak diye emzirme periyodunda çok beslenerek hamilelik devrinde aldığından daha fazla kilo alan pek çok anne vardır. Annenin sağlıklı süt salgılaması için kâfi ve istikrarlı beslenmesi, bol sıvı tüketmesi, korkulardan uzak olması, bebeği ile deri teması kurması ve etraftan gelecek olumsuz laflara kulak asmaması kâfi olacaktır.
K ve D vitaminleri dışında anne sütündeki yağda eriyen ve suda eriyen vitaminleri yoğunluğu bebek için ülküdür. Sürece ile kayıplar olmadığı için vitaminlerin biyoyararlılığı yüksektir.
Anne sütünün kalsiyum ölçüsü inek sütünün % 25 ‘i kadar olsa da barsak pH’sının asit olması, yağ emiliminin daha güzel ve fosfor emiliminin düşük olması nedeniyle anne sütündeki kalsiyumun % 55’ i emilir, inek sütünde bu oran % 38 dir.
Anne sütünün demir yoğunluğu düşüktür lakin biyoyararlılığı yüksektir. İnek sütündeki demirin % 5-10’ u emilebilirken, anne sütündeki demirin % 50’ si emilebilmektedir.
Bu ve bunun üzere daha pekçok anne sütünün bebek için en faydalı besin olduğuna dair kanıtlanmış durum kelam mevzusudur. O yüzden birinci 6 ay şayet annenin sütü çocuğun büyümesi için yeterliyse yalnızca anne sütü verilmesi kafidir.
EK BESİNLERE BAŞLAMA
Birinci 6 ay beslenmenize de dikkat ederek bebeğinizi anne sütüyle beslediniz. Bebeğinizin ruhsal, mental ve fizikî gelişiminde de her şey olağan gidiyor. Artık bebeğiniz büyüyor farklı gereksinimleri oluşmaya başladı. Ek besinlere başlama noktasında birtakım etmenler ortaya çıkmaktadır :
ZAMANINDA: Büsbütün yahut kısmen anne sütü ile beslenirken güç ve besin öğelerine gereksinmelerinin arttığı devirde başlanmalıdır. ( 6. Ay )
YETERLİ : Büyüyen çocuğun ihtiyacı olan güç, protein ve başka besin öğelerini karşılayacak oranda olmalıdır.
GÜVENİLİR: Hijyenik olarak hazırlanıp uygun şartlarda saklanmalı, pak kaplarda ve paklık kurallarına uygun olarak servis edilmelidir.
UYGUN : Çocuğun açlık ve tokluk durumu, iştahı, beslenme formu (kendi kendine, kaşıkla ezme yahut püre olarak) ve öğün aralıkları (günlük beslenme sayısı) düşünülerek planlanmalıdır.
Aylara nazaran bebeklere verilmesi gereken ek besinler :
0 – 6 Ay
SADECE ANNE SÜTÜ
(Bebeğin aylara nazaran büyümesi izlenmelidir)
6. ay
Anne sütüne devam / anne sütü bittiyse devam sütü
Yoğurt
Meyve suyu, zerzevat suyu ve püresi
Pekmez
Yumurta sarısı (1/4 oranında)
7. ay
Anne sütüne devam
Yoğurt
Meyve suyu, zerzevat suyu
Pekmez
Pirinç unu, pirinç
Yumurta sarısı (tam)
Et (balık, tavuk etleri ve kırmızı et)
Bitkisel yağlar
Zerzevat püre yahut zerzevat çorba
8. ay
Anne sütüne devam
Yoğurt
Meyve suyu, zerzevat suyu
Pekmez
Et (balık, tavuk etleri ve kırmızı et), kuzu yahut tavuk karaciğeri
Bitkisel yağlar
Âlâ ezilmiş mesken yemekleri (kıymalı ve sebzeli)
Tam yumurta yahut pastörize peynir
Tahıl – kırmızı mercimek, kurufasulye, nohut ezmeleri
12. ay
Anne sütüne devam
Yoğurt
Meyve yahut taze sıkılmış meyve suyu, zerzevat suyu
Pekmez
Yumurta (tam) yahut pastörize peynir
Aile sofrasına oturtulup kendi tecrübelerine nazaran seçim
(ev yemekleri, dolmalar, kıymalı zerzevat yemekleri, tarhana,
mercimek, unlu ve yoğurtlu çorbalar, makarna, pilav vs)
Bundan sonraki aylarda bebeğiniz sizinle bir arada sofraya oturup ailenin mutfağında pişen yemeklerden yiyebilir.