Herkese tekrar merhabalar. Bu hafta sizlere aslında etrafımdan sıkça duyduğum ve şahit olduğum bir mevzudan bahsetmek istiyorum. Çocuklarda beslenme şuuru konusunda sanırım biraz zayıf kalıyoruz. Bir taraf iştahsızlıktan şikayet ederken başka bir taraf ise obeziteden sıkıntı yanıyor. Bir beslenme uzmanı olarak benim bu bahiste vardığım sonuç, her iki durum için de, yapılan ortak yanlış çocuklara yaklaşım biçimimiz oluyor.
Bu bahse değinmemin bir öbür nedeni de sağlıklı ve üretken kuşaklar yetiştirebilmenin yolu sağlıklı beslenmeyi çocuk yaşta aşılamaktan geçer. Çocuk beslenmesinde ki asıl maksadımız iştahsızlık çeken bir çocuğa zorlamayla bir şeyler yedirmek yahut obez bir çocuğa yememesi gereken bir besini onu rencide ederek anlatmak değildir. Öncelikle karşınızdakinin çocuk da olsa bir birey olduğunu unutmayın. Bu bahisteki asıl emel, çocuğunuzun olağan ve sağlıklı büyüme ile gelişimini sağlaması ve sağlıklı beslenmeyi daha çocuk yaştan öğrenmesidir.
Obezite günümüzde sırf yetişkinler için değil, çocuklar için de önemli bir risktir. Obez olarak yetişen çocuklar ileride sırf kronik hastalıklar ile değil, düşük benlik algısı, özgüven yetersizliği üzere psikososyal sıkıntılara da maruz kalabilmektedirler. Danışanlarımdan, çocuğum çok fazla yemek yiyor, geceleri patates kızartması istiyor, abur cubur yemeyi çok seviyor, fast food tüketimi çok fazla, yemek yerken çocuğumu durduramıyorum, çok kilo aldın diyerek baskı yapıyorum ama beni dinlemiyor üzere bir sürü şikayet duyuyorum. Ve benim her vakit birinci sorduğum soru ”Peki siz nasıl besleniyorsunuz?” oluyor. Çocuklarda ki birinci öğrenme, yakın etrafındaki bireyleri taklit etme biçimindedir. Münasebetiyle büyüme çağındaki çocuklar, ebeveynlerini, kardeşlerini yahut akranlarını örnek alırlar. Çocuğun beslenme sistemindeki en kıymetli faktör mesken ortamındaki besin seçimleridir. Çocuğun sağlıklı büyümesi ve sağlıklı bir yetişkin olabilmesi için, sofra alışkanlığı edindiği andan itibaren önüne sağlıklı yemekler sunmak gerekmektedir. Şayet mesken ortamında sıhhatsiz besinler tüketiliyorsa, aile bireyleri dar ve seçici bir beslenme stilini benimsemişse, çocuğunda bunlardan farklı bir tavır sergilemesini beklemeyiniz. Çocukluk çağı obezitesinin bir öteki sorumlusu da medya ve reklamlardır. Internet ve televizyon karşısında geçirilen vaktin giderek artması bilhassa okul öncesi çocukların besin seçimlerini olumsuz etkilemekte ve yüksek şekerli yahut yağlı, besleyici kıymeti düşük besinlere sevk etmektedir. Buna yönelik çocukların internet ve televizyon karşısında geçirdiği vakit kısıtlanmalıdır. Mümkün olduğunca sosyalleşeceği, keyifli olacağı bir hobi seçilerek çocuğun vaktini değerlendirmesini sağlayabilirsiniz. Malesef çocukluk çağı obezitesinin bir öbür ayağı da satış stratejileridir. Bilhassa büyük marketlerde, kasalara yakın ve alçak yani çocukların rahatça ulaşabileceği standlara yerleştirilen şekerli yiyecekler de çocukların bu üslup besinlere eğilimini arttırmaktadır.
Aşırı yeme eğilimi gösteren çocuklar için öncelikle ebeveynlere düşen sorumluluk çok daha büyüktür. Ebeveyn olarak sizlerin çocuklarınıza davranışlarınızı değiştirmeniz, onları asla rencide etmemeniz, çocuklarınızı kimseyle kıyaslamadan onlara sağlıklı beslenme alışkanlıkları kazandırmanızı öneriyorum. Sağlıklı beslenme alışkanlıkları kazandırırken meskendeki tüm bireylerin bu tavırda davranması ve çocuğun kendini yalnız hissetmemesi, ebeveynlerini örnek alarak gerçek bir davranış sergilediğini hissetmesi gerekmektedir. Fizikî aktivitenin bu mevzuda ki rolü atlanmamalı ve gerekli ehemmiyet verilmelidir. Sizde çocuğunuz ile birlikte bilhassa onun zevk alabileceği bir fizikî aktivite edinin ve onunla birlikte olduğunuzu çocuğunuza hissettirin.
Çocukluk çağı obezitesinden sonra gelen bir öteki şikayet ise çocuklarda ki iştahsızlık sorunu oluyor. Lakin unutulmaması gereken bahis çocuklar her yaşta tıpkı oranda büyüme ve gelişme göstermezler ve iştahları da birebir oranda azalıp artacaktır. Öncelikle şunu söylemeliyim ki şayet çocuğunuzun büyüme ve gelişiminde bir zahmet yoksa ve rastgele bir sıhhat sorunu yoksa bu dönemsel yaşanan iştahsızlıklar tolere edilebilir. Uzun vadeli iştahsızlıklarda ise tek neden besine karşı isteksizlik olmayabilir. Sofraya oturduğunuzda çocuğunuzun kâfi yemek yediğinden emin olmak için daima yemek ile ilgili bildiriler vermek, yemeğini bitirmesi için telaşlı haller sergilemek, vakit sonu koymak, çok ısrar etmek, kırıntı, yemek artığı dökülmesi yahut tabak vs. kırılmasında çocuğa çok fazla reaksiyon göstermek, öteki çocuklarla kıyaslamak yahut çocuğunuzu yargılamak üzere davranışlar vakitle çocuğunuzu iştahsızlığa ve yemek yemeğe karşı bir önyargıya itebilir. Çocuğunuzun yemek saatinde uyuyakalması, yemek saati yaklaştığında mide bulantısı şikayeti olması, sofraya oturmaktan kaçınma üzere davranışlar sergileyebilir. Her çocuk doğduğu günden itibaren emme, yeme ve içme içgüdülerine sahip olarak dünyaya gelmiştir. Çocuğunuzun bu içgüdülere kulak vermesine imkan tanıyın ve bu hisleri siz değil onların da bir birey olarak yaşamasına müsaade verin. Her öğünde ve daima yapılan ”tabağını bitir” uyarısı vakitle çocuğunuzun açlık-tokluk ile ilgili duyularına ziyan verebilir. Çocuklara yapılan bu üslup baskılar çocuğun ilerde kendi beden yükü denetiminde külfetler oluşturabilir. Acıkmadan yemek yemeğe zorlanan çocuk yahut gerisinden bir lokma daha yemesi için koşturulan çocuk da reaksiyon olarak iştahsızlığı geliştirebilir. Çocuklar küçük bir mide kapasitesine sahip oldukları için bazen yemekten biraz evvel içilen bir bardak süt bile onları doygunluğa ulaştırabilir. Çocuklara yemek yemeğe teşvik için ödül, ceza yahut sözel ikazlarda bulunulması da çocukların besin seçiminde tesirli olur. Çocukların yiyebileceği porsiyonlarda yemeğini bitirmesi için onlara takviye olabilirsiniz ancak asla baskı yapmayın. Yetişkinler çocukların neyi, nerede, ne vakit yiyeceğine karar verirken çocuklar ise sunulan yemeğin seçimini ve tüketmek isteyeceği ölçüleri seçmelidir.
Çocuklarınızın her iki durumda da rol model olarak gördükleri siz ebeveynlerin de beslenmenize, yaptığınız seçimlere dikkat etmeniz gerektiğini unutmayın. Çocuklarınızın da bir birey olduğunu ve onların da kendi tercihleri olabileceğini aklınızdan çıkarmayın.
Pazartesi başlanan diyetlerin devamının gelmesi temennisiyle, sağlıklı haftalar dilerim.
