Deliryum, genellikle kısa bir sürede gelişen ve gün içinde dalgalanmalar gösteren bir rahatsızlıktır.
Kafa travması, yüksek ateş, ilaç zehirlenmesi, ilaç yan etkileri, enfeksiyonlar, madde kullanımı, cerrahi müdahaleler gibi çeşitli faktörlerden kaynaklanabilir.
Her deliryum olgusunda, kişinin hangitıbbi sebeple deliryum yaşadığının araştırılması birincil öncelik taşıyan bir husustur.
-Deliryum’da bilincin yanı sıra; çevreyi açık seçik olarak ayırt edebilme, dikkati odaklama ve sürdürme yeterliği bozulmuştur.
-Konuşma sabuklama dediğimiz birbiriyle alakasız ve ilgisizdir.
-Görsel, işitsel, dokunsal,tatsal ve koku ile ilgili halüsinasyonlar görebilirler. (Genellikle en çok görsel halüsinasyonlar görülür.)
-Uyku ve uyku düzeninde bozulmalar yaşanır. Gündüz uyku hali, gece uyanıklık hali veya aşırı uyku, aşırı uykusuzluk halleri yaşanabilir.
-Fiziksel olarak; kalp çarpıntıları,tansiyon yüksekliği, aşırıterleme, vücutısısında artma gözükebilir.
-Duygusal olarak korkma, kaygı, kolay sinirlenme, öfori, apati gibi duygusal bozukluklar gösterebilirler ve duyguları ani ve beklenmedik kaymalar olabilir.
TÜRLERİ;
HİPOAKTİF DELİRYUM;
Hipoaktif deliryumda , kişinin aktivite seviyesi belirgin şekilde azalır, hareketsizlik, uyuklama ve hatta hareketsizlik nedeniyle tamamen uyku hali gözükebilir.Bu durumdaki kişi içe kapanabilir, dikkat eksikliği gözlenebilir ve yoğun uyku durumu olabilir.
Hiperaktif Deliryum;
Ajitasyon, huzursuzluk hali, paranoya gibi belirtilerle karakterizedir. Kişi devamlı olarak hareket halindedir. Uyumak yada yatmak istemez.Bu tür deliryumda hızlı ve yüksek sesli konuşma gözlenebilir.
Karışık Deliryum;
Karışık deliryum hem hipoaktif hem de hipreaktif belirtilerin ikisini içerir. Bu durumdaki kişi bazen ajitasyon, paranoya, aşırı hareketlilik gösterebileceği gibi bazen de uyku, hareketsizlik, tepkisizlik hali gösterebilir.
Belirtiler genellikle eş zamanlı demans hastaları ve yaşı daha ileri olanlardır.
Maddeye Bağlı Deliryum;
Madde kullanımı sonrası oluşan deliryum genelde kenevir, esrar, haşhaş, alkol kokain…vs gibi maddelerin çok yüksek dozlarını aldıktan sonra ortaya çıkar. Genellikle madde alımından sonra saatler veya günler içinde deliryum çözülür.
Madde bağımlılığına bağlı deliryum birkaç saat sürebileceği gibi haftalarda sürebilir.
TEDAVİ;
-Amaç deliryum nedenlerini bulmak ve geriye dönebilecek özgül komplikasyonları önlemektir.
-Hastanın güvenliği ve konforu önem taşır
-Deliryumun altta yatan nedenlerini belirlenmesi,
-Hastanın ruhsal durumunu izlemek,
-Hastayla, hasta yakınlarıyla ve hekimleriyle iş birliği içinde olmak,
– Deliryumu alevlendirecek durumları ortadan kaldırmak,
-Deliryum hakkında hastayı, ailesini bilgilendirmek önemlidir.
-Bunların dışında tedavi olarak ilaç tedavileri (hastanın durumuna ve alttaki nedene bağlı olarak uygun olan) kullanılabilir.
Geneltedavi ilkeleri;
1.gün amaç tamamıyla hastayı yatıştırmaktır.
2.gün amaç yatışmışlık durumunu sürdürmektir
3-7.günler artık yatışan hastada uygulanan tedavide ağızdan ilaca,dozda düşürülmeye ve ilaç tedavisini sonlandırmaya yöneliktir.
Risk Faktörleri;
-Yaş
-Kronik hastalıklar
-Dehidrasyon
-Cerrahi Müdahaleler
-Psikiyatrik durumlar
-Madde Kullanımı
-Daha Önceki Deliryum Geçmişi
Sayfa içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır, tanı ve tedavi için mutlaka doktorunuza başvurunuz.
