Çocukluklarda Öksürük

Yapılan çalışmalarda herhangi bir sağlık problemi olmayan çocukların ortalama 30-34 defa öksürebildikleri gösteriliyor. Ancak aynı zamanda altta yatan hastalığın bir belirtisi olabiliyor. Bu yüzden bu şikayetin problem olup olmadığının irdelemesi gerekiyor. Öksürük pediatri polikliniklerine başvuruların sık nedenlerinden birisidir. Öksürük, solunum sisteminin aşırı sekresyon ve yabancı maddelerden temizlemeye yönelik önemli savunma mekanizması ve koruyucu bir refleksi olarak da tanımlanıyor. Pediatride hekim-ebeveyn iletişimi önemlidir. Öksürüğün problemli olup olmadığının anlaşılmasında birinci kilit nokta iyi alınmış bir hikâyedir. Hikâyeyi ebeveynler verir.

Ebeyvenlerin şu sorulara vereceği cevaplar öksürüğün hangi nedene bağlı konusunda bazı ipuçları verir.

1. Öksürük ne zamandan beri var?

2. Öksürüğün şiddeti, sıklığı, ne kadar sürdüğü

3. Niteliği nedir? Balgamlı mı? Değil mi? Kesik kesik mi? Kuru öksürük mü?

4. Günün hangi vaktinde daha çok oluyor. Gece uykudan uyandırıyor mu?  

5. Tetikleyen bir durum var mı? Oyun oynadıktan sonra, beslenme sonrası, soğuk havaya geçince gibi 

Öksürüğün tedavisi altta yatan nedene yönelik yapılmalı

Burun akıntısı, halsizlik, kırgınlık, ateş, genize doğru akıntı ile beraber öksürük varsa burada çoğunlukla neden, soğuk algınlığı, nezle, grip gibi viral üst solunum yolları enfeksiyonlarıdır.  Post nazal drip ya da genize doğru akıntıyı azaltmak için sistemik dekonjestanlar 6 yaşından büyük çocuklarda kullanılabilmektedir. 

Krup ya da akut laringotrakeit genelde virüs enfeksiyonlarına bağlı gelişen ateş, burun akıntısı, seste kabalaşma, havlar tarzda öksürük, gırtlak altı soluk borusu kısmının ani daralmasına bağlı stridor denilen genelde nefes alırken olan hırıltı görülmektedir. Şikâyetler gece ve sabaha doğru daha fazla olmaktadır. Tedavi gerektiğinde soğuk buhar ve steroid tedavisinide kapsayabilmektedir. 

Boğmaca, Bordatella pertussis adlı bir bakterinin yol açtığı bir alt ve üst solunum yolu hastalığıdır. Şikâyetler nezle grip gibi başlamaktadır. Öksürükler uzun sürebilmektedir. Rahat ve iyi görünümlü olan kişileri tetikleyen bir faktörlerden sonra üst üste öksürük ile morarma ve kusma sonrasında rahatlama şeklinde öksürük atakları görülmektedir. Tüm yaşta görülmekle beraber özellikle 6 ay altı çocuklarda sıkıntı yaratmaktadır. Erken dönemde başlanan antibiyotiklerle öksürüğün kontrolü sağlanabilmektedir. Yapılan tedaviler öksürüğü uyaran faktörlerin azaltılması ve şikâyetlerini azaltmaya yöneliktir. En önemli önlem aşılamadır.

Astım öksürükleri gün içerisinde olabildiği gibi gece uykuya daldıktan 1-2 saat sonra başlar giderek artar. Soğuk hava, kuru ve rutubetli hava ve eforla beraber öksürük görülebilmektedir. Viral üst solunum yolları enfeksiyonu sonrası şikâyetler artabilmektedir. Sık sık nefes alıp verme,  nefes verirken zorlanma ve hışıltı, göğüste çekilmeler olabilmektedir.  Genellikle anne, baba, kardeş veya yakın akrabalarında astım egzama, alerjik nezle gibi alerjik hastalıklar vardır. Üst solunum yolu enfeksiyonu sonrasında 2-3 haftadan sonra devam eden öksürükler astım açısından incelenmelidir. 

Pnömoni yada halk arasında zatüre olarak bilinen hastalık akciğer hava keseciklerinin sıvı püy ile dolması ile karakterize çoğunlukla bakterilere bağlı gelişen bir hastalıktır. Ancak virüslere bağlı ve savunma sistemi bozulmuş kişilerde mantarlara bağlı da olabilir. Yüksek ateş, balgamlı öksürük, sık sık nefes alıp verme, nefes darlığı, nefes alıp verirken veya öksürürken olan göğüs ağrısı varsa zatüre açısından değerlendirmek gerekmektedir. Tedavisi antibiyotikler ve desteklerden oluşmaktadır. Zatürenin en sık nedenlerinden birisi pnömokoklardır. Konjuge pnömokok aşısı bebeklerde  yapılmalıdır. 

Öksürük yukarıda sayılan nedenlerle açıklanamıyorsa diğer nadir görülen nedenler yönünden incelenmelidir.

Öksürük  çocuğunuzun yaşam kalitesini bozuyorsa, günlük aktivitelerini kısıtlıyorsa, beraberinde ateş, sık sık nefes alıp verme, göğsünde çekilmeler ve hırıltı, morarma gibi solunum sıkıntısı bulguları varsa, bebeğinizin beslenmesini etkiliyorsa sağlık desteği almak gerekir.