Okul çağı çocukları büyüme ve gelişme periyodunda olduklarından, günlük ortalama almaları gereken kalori ölçüsü ve alacakları besinlerin örüntüsü büyük bir kıymet taşımaktadır. Bu yaş kümesi çocuklarda en sık yaşanan sorun erken kalkmalarından ötürü kahvaltı öğününü atlamalarıdır.Düzenli bir kahvaltı yapmadıklarından, birbirlerinden etkilendiklerinden ötürü, abur-cubur olarak tanım edilen besin pahası ve posa oranı hayli düşük ama kalori kıymeti yüksek besinleri tüketmeleri öbür karşılaşılan problemdir. Bu çeşit besinler bilhassa soslu olarak tercih edilmekte, bu yüzden alınan kalori epeyce fazla ve kalitesiz olmaktadır.
Kahvaltı, okul çağı çocukları için günün en değerli öğünüdür.Okulda sıhhatsiz kahvaltı alternatiflerinin önüne geçebilmek için ailecek kahvaltı yapılmalıdır.Kahvaltıda süt yahut taze sıkılmış meyve suyu ,yumurta,peynir,pekmez yahut bal,zeytin,domates,salatalık üzere sebzeler tercih edilerek çeşitlilik sağlanmalıdır.Evde kahvaltı yapılamadığında sağlıklı sandwichler hazırlanarak bunların tüketilmesi sağlanabilir.Ara öğün olarak meyve ,ayran yahut süt beslenme çantasına konulabilir.Bu sayede okuldaki sıhhatsiz olarak nitelendirdiğimiz kahvaltı alternatifleri, poaça , çikolata, sucuklu tost, milföy hamuru ile yapılmış börek, tatlı bisküvi, hatta cipsler ve bunların yanında kolalı içecekler ve hazır meyve suları seçilmesinin önüne geçilmiş olacaktır. Kâfi ve istikrarlı beslenen ;her besin kümesinden gereksinimi kadar tüketen çocuğun gelecekte obezite dediğimiz, şişmanlık hastalığına ve bu hastalığın getirebileceği sorunlara taban hazırlanmasının da önüne geçilmiş olacaktır. Unutulmamalıdır ki;çocukluk obezitesi kişinin hayatı boyunca kilo sorunuyla uğraşması demek olabilir.
Ailelerin çocukları hakkında şikayet ettikleri öbür bahisler besin seçme, iştahsızlık, fast food stili besinlere yönelme üzere beslenme zahmetleri gelmektedir. Bu bahiste en belirleyici etken ailenin besin tüketiminde ki tavrıdır.
Çocukluk periyodunda büyüme ve gelişme çok süratli gerçekleşmektedir. Bu nedenle çocukların ereksinim duydukları vitamin, mineral ve güç ihtiyaçları yetişkinlerden daha farklıdır. Hatta bu durum çocuklarda dönemsel farklılıklar dahi göstermektedir. Hasebiyle beslenme bu özel periyotlara nazaran yapılmalıdır.
Değerli olan çocuğun ne kadar yemek yediği değil, ne kadar istikrarlı beslendiği, kâfi güç besin öğelerini alıp almadığının gözlemlenmesidir. Çocuğun uzunluk ve kilosuna bakılarak olağan gelişmesi değerlendirilmelidir. İştahsızlık sorunun çözümlenmesinde beslenme eğitimi ve psikoterapinin kıymeti büyüktür. Çocuklarda gözlemlenen yemek yeme problemleri çoklukla aile bireylerinin besinlere karşı tavrından ileri gelir.
Çocuklarda metabolik bir sorun yoksa izlenmesi gereken yol öncelikle çocuğun yaşına uygun güce muadil bir beslenme planı hazırlayarak çocuğun fizikî aktivite edinmesini sağlamaktır. Beslenme eğitimi bu planın en değerli modülüdür ve tüm aile bireylerini kapsamalıdır.
Hızlı kilo kaybı ve çok düşük güç diyetler çocuklar için uygun değildir.Önemli olan çocuğun sağlıklı olması ve vakit içinde kilo vermesidir.Çocuk kilo verirken bir yandan yanlışsız beslenme alışkanlıkları kazanmalı ve bunu yaşantısına geçirmelidir.Tüm bunların ışığında şişmanlığın tedavisinde uygulanacak genel tedavi prensiplerini şöyle sayabiliriz:
- Şişman çocuğun günlük güç gereksinmesi kadar güç verilmeli,herhangi bir kısıtlama yapılmamalıdır.
- Çocuğun ve ailenin günlük ömür biçimi,alışkanlıkları göz önüne alınarak beslenme programı yapılmalıdır.
- Kötü beslenme alışkanlıkları düzeltilerek,günlük alınması gereken besinler sık öğünlerle (5-6 öğün/gün) verilmelidir.böylelikle çocuklar aç bırakılmadan kâfi ve istikrarlı bir beslenme planlanmış olur.
- Verilen diyette toplam günlük gücün %50-55 i karbonhidrat , %15-20 si protein,ve %30-35 i yağdan sağlanmalıdır.
- Şeker ve şekerli besinler,kuru yemişler, çikolata, börek,çörek,gibi güç içeriği yüksek olan besinler beslenme programından çıkartılmalı.
- Diyette doygunluk sağlanması açısından posalı yiyecekler (salata gibi),kullanılmalıdır.ayrıca sıvı tüketimi arttırılmalıdır.
- Beslenme programına ek olarak yürüme,bisiklete binme üzere nizamlı fizikî aktivite yapması, kısaca günlük hareketlerini artırması önerilir.
Özetlemek gerekirse çocuğunuzun sağlıklı beslenmesi için;
- Çocuğunuza kahvaltı yapma alışkanlığı edindirin.
- Çocuğunuz ile birlikte sofraya oturun ve unutmayın ki çocuğunuz sizi örnek alacaktır.
- Çocuğunuzun oturarak yemek yemesini sağlayın, o oyun oynarken yahut öbür bir iş ile ilgilenirken peşinden koşturarak yemek yedirmeye çalışmayın.
- Çocuklarınıza yemeklerini seçebilme imkanı tanıyın, sağlıklı besinleri imajları ile oynayarak daha cazibeli hale getirebilirsiniz.
- Çocuğunuzu yemekle ödüllendirmeyin yahut cezalandırmayın.
- Sağlıklı olmadığını düşündüğünüz besinleri çocuğunuza yasaklamayın, bu ona daha cazibeli gelebilir.
- Çatal – bıçak kullanmalarını problemli hale getiren sert, parçalanamayacak çeşitte besinleri çocuğunuzun önüne koymayın. Daha kolay tüketebileceği besinler pişirin.
- Yemek yerken televizyonun açık olamamasına dikkat edin.
- Ana öğünleri çok düzgün tüketmeyen çocuklara besleyici orta öğünler verin.
- Yemek öncesi şekerli besinler tüketmemelerine kıymet verin. Bu stil besinler iştahı kapatır, boş güç verir.
- Yemek saatleri çok âlâ ayarlanmalı çocuk çok aç yahut çok tok durmamalı.
- Tüketmek istemediği yemeğin alternatifini oluşturun.
- Ara sıra orta öğünlerde az şekerli, az yalı hazırlanmış kek yahut kurabiyeler koyun fakat, çoğunlukla süt, meyve tipi besinlerden oluşan orta öğünler verin.
Çocuklar ekseriyetle hacmi az besinler yemeği tercih ederler bu sebeple kahvaltı etmek istemeyen çocuğa yağsız tam tahıllı ekmek ile beyaz peynir ve domates içeren bir tost yapabilirsiniz. Yahut tam tahıllı gevrek ve süt ile hazırlanış bir kahvaltı orta sıra çeşitlilik sağlayabilir.
Çocuğunuz okulda yemek yiyorsa yemek mönüsü kesinlikle denetim edilmeli.
