Kanda oksijeni taşıyan hücrelerin ismi “alyuvar”dır. Bu hücreler bedende nizamlı olarak kemik iliğinde üretilir. Besinlerle aldığımız demirin, alyuvarların imali ve oksijen taşıması için değerlidir. Besinlerle gelen demirin muhtaçlık fazlası, bedende depolanır. Lakin kâfi demir alınmazsa bu depo tükenir ve alyuvar üretimi aksamaya başlar.
Demir kırmızı kan hücrelerindeki hemoglobinin yapısına girerek oksijen taşımaya yardımcı olduğundan, demir eksikliğinde kâfi oksijen taşınamaz. Bu durumda güç üretimi için oksijen gereksinimi da aksar, kalp yorulur, kişi kendini güçsüz hisseder, uyku hali ve yorgunluk dikkat cazip hale gelir.
Demir eksikliği Türkiye’de çok görülen bir hastalıktır. Demir bedenimiz için değerli bir mineraldir, bedende üretilmediği için besinler yoluyla kâfi ölçüde alınması gereklidir. Bilhassa birtakım periyotlarda ve riskli kümelerde, alımı takip edilmelidir. Gebeler ve bebeğini emzirenler, çocuklar, büyüme çağında ve çok adet kanaması geçiren genç kızlar risk grubundadır. Gelişme çağındaki çocukların beden ve beyin gelişimleri için kıymetlidir.
Eksikliğine bağlı kansızlık, kolay bir kan testi ile belirlenebilir. Ülkemizde üreme çağındaki birçok bayanda bu mineralin eksikliğine bağlı kansızlık görülebilmektedir.
Vücuttaki Demir Deposu Tükenirse
Demir eksikliğiyle karşı karşıya kalabilecek riskli küme dışında çok kan kaybına bağlı birtakım durumlar da anemiye sebep olabilir; mine kanaması, peptik ülser, bağırsak kanseri, rahim kanseri uzun periyot aspirin kullanımı üzere..
Demir Eksikliği Belirtileri Şöyle Sıralanabilir:
• Yorgunluk ve güç azlığı
• Konsantrasyon bozukluğu
• Sinirlilik
• Bağışıklık sisteminde zayıflık
• Çarpıntı ve Nefes darlığı
• Solgun cilt, dişeti ve tırnaklarda kırılmalar
• Yiyecek dışındaki şeylere istek. Örneğin: toprak, buz gibi
• Tahriş olmuş dil
İlaç Tedavisi Besinlerle Desteklenmeli
Hekim tarafından önerilen ilaç tedavisi çok nizamlı bir formda uygulanmalı ve bu tedavi, demir istikametinden varlıklı besinlerle desteklenmelidir.
Demir minerali en çok kuru kayısı ve kuru üzüm üzere kurutulmuş meyveler, kırmızı et ve karaciğer, pekmez, tahıllar, yumurta, lahana, fasulye, pancar, patates, fındık, badem, şeftali, armut, hurma, kabak ve balık bol ölçüde bulunmaktadır. . Bu üzere yiyeceklerin tüketimi bedenin demir gereksinimini karşılayacaktır. Kimi nedenlerden ötürü bireyde demir eksikliği görülebilir. Bunların başında kırmızı et yememek, vejetaryen bir rejim uygulamak gelmektedir. Çok kan kaybetme, diyaliz hastalığı, A vitamini eksikliği de demir eksikliğine yol açmaktadır.
Ayrıca kalsiyum demir emilimini mahzurlar, bu yüzden süt ve sütlü eserler demir desteği olan ilaçla birlikte alınmamalıdır. C vitamini ise demir emilimini artırırken hemoglobin üretiminde de kıymetli yer meblağ. Bu yüzden demirden güçlü besinler yerken, yanında C vitamini olmasına dikkat etmek gerekir. Kivi, portakal, mandalina, bol limonlu salata kolay seçimler olabilir…
Günlük Gereksinimi
• Erkekler için 10 mg
• Bayanlar için 18 mg
• Gebelik devrinde 27 mg
• Emzirme periyodu 18 mg
• Ergenlik periyodu 15 mg
• Çocuk için 10 mg
Bazı Besinlerin Demir İçerikleri ve Emilimini Artıran C Vitamininden Varlıklı Besinlerle Öneriler
*4 adet köfte (az yağlı dana eti–120 gr) = 3,6 mg demir içerir- yanında bol limonlu salata demir emilimini artırır.
*1 yemek kaşığı pekmez=1 mg demir içerir- C vitamininden güçlü portakal suyunun içerisine pekmez eklenerek demir mineralinden daha fazla yararlanılır.
*1 büyük uzunluk yumurta sarısı=0,7mg demir içerir– kahvaltıda yanında söğüş sebzeler( domates, salatalık, biber, maydanoz) tercih ederek demirin bedenimize daha fazla katkısı sağlanır.
*1 porsiyon kurubaklagil yemeği (60 gr) = 4,2 mg demir içerir.- yanında C vitamininden güçlü brokoli ile bir öğün yapılabilir.
*Fındık/badem/ceviz (yaklaşık 10 gr) = 0,3 mg- yağlı tohumların yanında 1 orta uzunluk kivi yahut 8 çilek tercih ederek hem demirin biyoyararlılığını sağlarız hem de hoş bir orta öğün yapmış oluruz.
