Vücudumuzun temel güç ihtiyacı karbonhidratlar ile sağlanır. Emiliminin olması karbonhidratın en küçük ünite olan glukoza dönüşümü gerekir. Glukoz beyin ve öteki organlar için güç kaynağıdır. Yalnız hücrelerin bu glukozu kullanabilmesi için insülin hormonuna muhtaçlık vardır. Şayet insülin hormonu kâfi derecede bedende bulanmazsa glukozun güç olarak kullanımı da mümkün olmayacaktır. Zira kandaki glukozu hücrelere insülin götürür.İnsülin yokluğunda kanda glukoz birikir İşte bu olayın gerçekleşmesi diyabet yani kandaki şekerin yüksek olması olarak isimlendirilir.
Kaç çeşit diyabet vardır?
Diyabet olağan ki tek çeşit değildir ve her iki çeşidi de birbirinden farklı noktalar bulunmaktadır.
TİP 1 Diyabet: Pankreasın insülini hiç salgılayamaması sonucunda meydana gelir. Bu diyabet çeşidi ekseriyetle çocukluk yahut gençlik periyodunda başlar. Tip 1 diyabette insülin dışardan günlük olarak alınmaktadır.
TİP 2 Diyabet: Bu diyabet çeşidinde ise; aile kıssasında diyabet olan şahıslarda görülme mümkünlüğü dahayüksektir. Çoklukla 40 yaş ve üstünde ortaya çıkma mümkünlüğü yüksektir. Fazla kilo bu hastalık için bir risk etmenidir. Bu tip diyabette ise insülin salgılanmaktadır ancak tesir gösterememektedir. Gestasyonel diyabet: Hamilelik periyodundaki hormonal değişiklikler nedeni ile oluşabilen ve hamilelik sonrasında genelde süreksiz olan bu diyabet çeşidi, hamilelik devri boyunca denetim edilmelidir. Bu bireylerin daha sonra diyabet olma riskleri yüksek oldukları için daima bir denetim gerekmektedir.
BESLENME TEDAVİSİ
Beslenme tedavisi diyabetin denetiminde temel taşlardan biridir. Dilek edilen sağlıklı tedavi sürecini sağlamak için;
Açlık kan şekeri(AKŞ) :90- 130 mg/dl
Tokluk kan şekeri (TKŞ): 140- 180 mg /dl
HbA1c: <%7
Total kolesterol:<200 mg/dl
LDL kolesterol:< 100 mg/dl
Trigliserit: <150 mg/dl düzelerinde tercih edilir.
Diyabetik hastalar diyetlerine dikkat etmediklerinde kalp hastalığına yakalanma riskleri çok yüksektir. Yeniden şekerin yüksek seviyelerde seyretmesi -dengesiz gitmesi beğenilen kataraktan körlüğe kadar götürebiliyor. Hudut uçlarında duyu his kayıpları oluşabiliyor. En berbatı böbrekler işlevini kaybedip yetmezliğe girebiliyor. Sirkülasyon bozuklukları ile ayakta – parmaklarda kangrenler bunun sonucunda da o organın kaybı oluşabiliyor. Düzgün bir bakımla kurtarılabilmesi mümkün olabilir. Lakin tatsız sonuçlarda olabiliyor. Aslında bunların hiçbirini yaşamak zorunda değilsiniz. Diyabetik şahıslar diyetlerine uyduklarında bizim için hasta bile değillerdir. Diyetleri eskiye oranla çok daha rahattır. Düzgün bir eğitim süreci ile diyetlerine dikkat ettiklerinde daha sağlıklı ve uzun ömürlü yaşarlar. Bu noktada hedefimiz; Diyabetin ileri devirde ortaya çıkabilecek kronik komplikasyonlarını(berberinde oluşan hastalıkları) önlemek ve tedavi etmek,Yeterli ve istikrarlı beslenme alışkanlığını kazandırmak,Yaşam mühletini ve kalitesini yükseltmektir. Diyabetli bireylerin beslenme tedavileri; yaşına, uzunluğuna, beden yüküne, fizikî aktivite durumuna ve beslenme alışkanlıklarına nazaran diyetisyen tarafından hazırlanır. Beslenme programı şahsa özeldir. Ortak bir program oluşturulamaz.Diyabetli bireylerde de kâfi ve istikrarlı beslenmeyi sağlamak için tüm besin ögelerinden önerilen ölçülerde ve güç ihtiyaçlarına nazaran alması gerekir.
Tip 2 diyabetiklerin %80’ i obezdir. Güç alımının azaltması ile yük kaybı metabolik kontrolü
olumlu istikamette tesirler. Diyabetik bireylerin güç ihtiyaçları saptanıp, kendilerine uygun enerjiyi
diyetle almaları istek edilen beden yükünün sağlanması açısından kıymetlidir.
Karbonhidratlar
Toplam alınan günlük kalorinin yaklaşık % 50- 60 karbonhidratlardan sağlanmalıdır.
Lif oranı yüksek , rafine olmamış, kepekli ekmek, kepekli pirinç, makarna kurubaklagiller gibi
kompleks karbonhidratlar tercih edilmelidir.
1 gram karbonhidrat ile 4 kalorilik güç sağlanmış olur.
Şeker
Meyveden gelen şeker saf şekere nazaran kan şekerini daha az yükseltir. Bu nedenle yanında proteinli bir besin ile meyve tüketilmesi orta öğünlerde tercih edilmelidir, kabuğu ile yenebilen meyvelerin soyulmadan yenilmesi lif açısından uygun olur ve kan şekerinin süratli yükselmesini engeller
Proteinler
Günlük alınan toplam kalorinin % 12- 15’i proteinlerden gelecek biçimde ayarlanmalıdır.
1 gram protein ile yeniden 4 kalorilik güç sağlanmış olur.
Yağlar
Günlük alınan gücün % 30’u yağlardan gelecek biçimde düzenlenmelidir.
1 gram 9 kalorilik güç sağlar. Doymuş yağ yerine doymamış yağlar olarak nitelendirilen sıvıyağ tüketimini arttırmak uygun olacaktır. Zerzevat yemeklerine koyacağınız yağ ölçüsünü 1 kg zerzevata 2 çorba kaşığı sıvıyağ olacak formda ayarlamalısınız.
Diyabet ile obezite ortasındaki ilişki…
Kan şekerini düşüren hormon insülin hormonudur.
Obez olma durumunda ise pankreasta yapılan insülin hormonunun tesiri azalmakta ve insüline karşı direnç olmaktadır. Bu dirence karşılık vermeye çalışan pankreas vakit içinde yorulur ve bu durumda insülin imalinde çeşitli bozukluklar ortaya çıkmaya başlar.vücut yükünde artış oluştukça diyabet olma riski de artmaktadır. Bu nedenle obez bireyler de beden tartısının denetimi sağlanmalıdır. Böylelikle diyabet ve öbür kronik hastalıklardan korunmada tedbir alınmış olunur.
