Gıda intoleransı, herhangi bir besinin tüketiminden sonra sindirim sisteminin o besine karşı gösterdiği reaksiyon olarak tanımlanır. Sağlıklı olduğunu düşünerek tükettiğimiz pekçok gıda vücudumuzda sindirilemiyor ya da daha az sindiriliyor ve bunun sonucunda da birçok sindirim ve kilo problemleri görülebiliyor.
Gıda intoleransı bireyden bireye farklılık gösterir ve kişiye özeldir. Herhangi bir gıdaya karşı gelişen intolerans başta kilo verememe, mide ve bağırsak, deri ve cilt hastalıkları ve migren şikayetlerini tetikliyor ya da bunlardan birine sebep oluyor olabilir.
GIDA İNTOLERANSI VE GIDA ALERJİSİ AYNI ANLAMA MI GELİR?
Gıda intoleransı ile gıda alerjisi aynı şeyler değildir. Alerjik bir reaksiyonun ortaya çıkması için az miktarlarda alerjene maruz kalmak yeterlidir. Vücutta alerjik bir reaksiyon meydana geldiğinde bağışıklık sistemimiz yabancı ve zararlı maddelere karşı IgE antikorunu üretir. Bu durum da kaşınmalara, kızarıklıklara, solunum sıkıntılarına ve hatta bazen ölüme bile sebep olabilir.
Gıda toleransı ise, alerjilerin tersine fiziksel olarak kalıcı olumsuz etkilere sebep olur. Bu etkiler alerjide oluşan etkilere göre daha uzun olması muhtemeldir. Bu etkilerin de ortaya çıkması uzun zaman alabilir ve haftalarca sürebilir. Gıda intoleransında, vücudumuzda zararlı ya da yabancı maddelere karşı doğal olarak IGg antikoru üretilir. Belirtilerin ortaya çıkabilmesi için yüksek miktarlarda belirtileri tetikleyici gıdadan tüketilmesi gerekir. Örneğin; bir kişi 2 bardak süt içip olumsuz bir durumla karşı karşıya kalmazken, 3. Bardakta kötüleşebilir. Bu durum kişinin bağışıklık sistemi ile ilgili değildir. Bu yüzden gıda toleransı ile gıda alerjisi birbirinden çok farklı terimlerdir.
PEKİ GIDA İNTOLERANSI SEBEPLERİ NELERDİR?
-Vücutta Enzim Eksikliği
Vücudumuzdaki enzimler yediğimiz besinlerin sindiriminde görevlidir. Enzim eksikliği olan bireylerde, vücutta o enzimin yeteri kadar üretimi olmaz. Bunun sebebi de genellikle genetiktir. Enzim eksikliğinde, hastaların organlarında işlevsel problem oluşur ve gıdaya karşı intolerans gelişebilir.
-Sızıntılı Bağırsak Sendromu
Bağırsak duvarlarında bulunan boşluklar bazı kişilerde sağlıklı kişilere oranla daha büyük ve geniştir. Bu sebeple proteinlerin sindirimi ve emilimi tam olarak yapılamaz.
-Endüstriyel ve İşlenmiş Gıdaların Fazla Tüketimi
Endüstriyel ve işlenmiş gıdaların içeriğinde bazı katkı maddeleri bulunmaktadır. Gıda boyaları, Nitrit Nitrat bileşenleri ve koruyucular bunlardan sadece birkaçıdır. Bu gıdaların tüketim miktarı ve sıklığına göre gıda intoleransı gelişebilir.
-Bazı İlaçların Uzun Süreli ve Sık Sık Kullanımı
Çoğu ilacın uzun süreli ya da sık sık kullanımının yan etkileri arasında bağırsak florasına zarar vermek vardır. Özellikle antibiyotikler, ağrı kesiciler, kortizon içerikli ilaçlar, doğum kontrol ilaçları, sakinleştiriciler bunların başında gelmektedir. Bu konu üzerinde yapılan pekçok çalışmada bağırsak florasının bozulmasıyla birlikte bireylerde gıda intoleransı görülebilmektedir.
-Geçirilen Hastalıkları
Gıda intoleransının nedenlerinden bir diğeri de bağırsak florasının bozulmasıdır. Bazı virüslerin sebep olduğu enfeksiyonlar, bazı bulaşıcı hastalıklar, diyabet, kanser, otoimmün bozukluklar, endokrin hastalıkları, obezite ve nörolojik bozukluklar genellikle bağırsak florasını olumsuz etkiler. Bu hastalıklara bağlı olarak da gıda intoleransı gelişebilir.
-Sağlıksız Beslenme
Günümüzde yaşam tarzındaki değişiklikler yetersiz ve dengesiz beslenmeyi de beraberinde getirmiştir. Uzun süreli açlık durumu, gereğinden fazla tüketim yapmak, şeker içeriği yüksek ve işlenmiş besinleri tüketmek, sürekli aynı tip besin grubuyla beslenmek, bağırsak florasına ciddi anlamda zarar verebilir. Yani sağlıksız beslenme de gıda intoleransı nedenleri arasındadır.
-Stres ve Diğer Faktörler
Kısa süreli olan stres bağırsak florasında kalıcı ve yıkıcı etki oluşturabilir. Stres durumu ortadan kalktığında genellikle bu etki iyileşme gösterir. Ancak uzun süreli olan fiziksel veya psikolojik stres, kalıcı ve ciddi hasarlara yol açabilir. Yaşlanma, aşırı alkol tüketimi, toksik maddelere maruziyet gıda intoleransını tetikler.
GIDA İNTOLERANSININ SEBEP OLDUĞU RAHATSIZLIKLAR NELERDİR?
Vücudumuzda bazı enzimlerin eksikliği, bağırsak florasındaki bozukluklar veya bazı bağırsak hastalıkları besinlerin tam olarak sindirilememesine sebep olur ve besinler yapıtaşlarına kadar parçalanmadan kana geçerler. Savunma sistemimiz bu besinleri yabancı bir madde olarak görür ve harekete geçer. Besin ve savunma sistemi arasındaki bu savaştan sonra vücutta inflamasyon (yankı) oluşur ve neticede şu rahatsızlıklar ortaya çıkabilir; obezite ve aşırı kilo problemi, bağırsak ve mide problemleri (şişkinlik, gaz, kabızlık, ishal, irritabl bağırsak sendromu, epigastrik ağrılar), deri ve cilt hastalıkları (akne, sedef hastalığı, ürtiker, ağızda yaralar), migren ve baş ağrıları, kronikleşen yorgunluk, romatizma ve eklem hastalıkları.
OBEZİTE VE GIDA İNTOLERANSI ARASINDA NASIL BİR İLİŞKİ VARDIR?
Bu soruyu sizlere cevaplamadan önce ‘Neden Aşırı Tüketim Yapıyoruz?’ sorusunu cevaplamak istiyorum.
Hem açlık durumu hem de depresyon buna sebep olabilir. Serotoninin, ruh hali üzerine olumlu etkileri genel anlamda bilinmektedir. Bir diğer önemli etkisi de: ‘Bizim doymuş hissetmemizi sağlar.’ Yapılan pek çok çalışmada, normal düzeyde serotonin üretimi olmayan kişilerde, yoğun bir yemekten sonra dahi doyma hissinin olmadığı kanıtlanmıştır. Aynı zamanda bu kişilerin depresyona girme oranları çok daha yüksektir.
PEKİ SEROTONİN VÜCUDUMUZDA NEREDE ÜRETİLİR?
Sizlerden hemen şu cevabı duyuyorum: ‘Tabiki beyin!’. Evet. Cevabınız doğru. Ancak ufak bir ayrıntı var. Beyin serotoninin sadece yüzde 5’ini üretir. %95’i yani büyük çoğunluğu ince bağırsakta üretilir. Bu noktada bağırsak sağlığının ne kadar önemli olduğunu bir kez daha hatırlatmak isterim.
Normal ve sağlıklı bir şekilde serotonin üretimi için, sağlıklı bir sindirim sistemine ihtiyacımız vardır. Bağırsaklarda inflamasyon (yankı) durumu meydana geldiyse eğer, serotonin üretimi düşer. Yani siz eğer bağırsak sağlığınıza dikkat etmiyorsanız hem fiziksel hem de zihinsel anlamda pek çok olumsuzlukla karşı karşıyasınız demektir.
Şu zamana kadar hep bağırsak inflamasyonu diye bahsettik. Eminim bu inflamasyon ne demek diye de düşünüyorsunuz. İnflamasyon, bağırsakların bulaşıcı bir organizmaya (bakteriler ve virüsler gibi), antijene (vücut tarafından algılanan yabancı bir madde) veya doku yaralanmalarına karşı oluşturduğu koruyucu bir yanıttır.
Tekrar gıda intoleransına dönecek olursak: ‘Gıda intoleransı bağırsaklarımızda şiddetli inflamasyona neden olur ve inflamasyondan sonra vücutta serotonin eksikliği yaşanır. Bu reaksiyonlar sonucunda da kilo almanız kaçınılmazdır. Sizlere tavsiyem, intoleransınız olan gıdaları öğrenmeniz ve bu yönde beslenmeniz.’
