Son yıllarda ismini daha çok duymaya başladığımız bir rahatsızlık var : Hiperaktivite. Evvelden benim çocuğum biraz hareketli kaygısı anneler. artık hareketli çocuğun ismi hiperaktif oldu ? mu sanki ? gelin evvel bir bakalım bu hiperaktivite ne demekmiş?
Hiperaktivite; 7 yaşından evvel başlayan, azalmış yahut bozulmuş dikkat, dürtüsellik ve hiperaktivite ile karakterize bir çocukluk çağı ruhsal bozukluğudur. Evvelce yalnızca fazla hareketli ya da yaramaz dediğimiz çocuklar değişti. Artık çocuklar yalnızca fazla hareketli değil, tıpkı vakitte dikkat eksikliği ve konsantrasyon bozukluğu oluştu ve çocuklar dürtülerine nazaran hareket etmeye başladı. Tabiki bu durum başta mental gelişimleri olmak üzere ilerleyen periyotta toplum kurallarına uyma, adaptasyon ve okul muvaffakiyetlerini negatif etkilemekte, hiperaktif çocuklar zeka sorunu olmadığı halde beklenilen muvaffakiyetleri gösterememektedirler.
Verilen ilaçlara karşın çocukta bir ilerleme olmuyor mu? Birşeyler karşıt gidiyor belliki. Sanki nedir? Tahminen de hiç aklına gelmeyen birşey hiperaktiviteyi alttan alttan tetikliyor. Haydi biraz daha derine inelim o vakit.
Yapılan araştırmalar beslenmenin hiperaktiviteyi direk etkilediği istikametinde. Beslenme ve hiperaktivite bağı araştırıldığında iki tip diyet karşımıza çıkmaktadır: ‘Batılı’ ve ‘Sağlıklı’
Batılı şekil beslenme; fast food yüklü, işlenmiş besinler, paketli besinlerin fazlaca tüketildiği, besin öğesi, vitamin ve mineral bakımından yoksul, karbonhidrat ve yağ bakımından güçlü beslenmedir.
Sağlıklı beslenme; kâfi ve istikrarlı beslenme, besin öğesi, vitamin ve mineral tarafından varlıklı besinlerle beslenme.
Yapılan araştırmalar Batılı biçim beslenmeyi hiperaktiviteyle alakalı bulurken, sağlıklı beslenme ile hiperaktivite ortasında bağ bulunamamıştır. Hiperaktif çocuklar sağlıklı beslenmeye başladıklarında semptomlarda azalma görülmüştür. Bilhassa besin katkı hususlarının hiperaktif çocuklarda semptomları arttırdığı gözlenmiştir.
Batı ülkeleri mutfaklarında, yaklaşık %75 oranında işlenmiş besin eserleri tüketildiği varsayılarak bu eserlerle bireylerin her yıl yaklaşık 5-6 kg katkı unsuru aldığı hesaplanmıştır.Tüketimdeki bu süratli tırmanmaya paralel olarak katkı hususlarına karşı gelişen ve çok değişkenlik gösteren yan tesirlerde de artma gözlemlenmektedir. Tıpkı son yıllarda hiperaktivite teşhisi alan çocuk sayısında görülen artış üzere.
Hiperaktiviteye yol açan besin katkı hususları nelermiş bir bakalım:
Tartrazin (E101), ekseriyetle alkolsüz içecekler içinde kullanılan bir renklendiricidir.
Eritrosin (E127), çocuk şekerlemelerinde bol ölçüde kullanılır.
Karameller(E150), kolalı içecekler,cips, ekmek, sos ve daha birçok besin unsurunda de vardır.
Benzoatlar (E210-E219), esirgeyici.
Monosodium glutamate (MSG) (E221), çorbalar, soslar ve et eserlerinde lezzet verici olarak kullanılır.
Aspartam , tatlandırıcı.
Sükroz , tatlandırıcı.
Peki hiperaktif çocuğun beslenmesi nasıl olmalı?
– Sevgili anne ve babalar çocuğunuzdaki hiperaktivitenin güzelleşmesi için evvel yeme alışkanlıklarını düzeltmeniz gerekmekte. Bunu tek başına yapamıyorsanız kesinlikle bir diyetisyenden yardım almalısınız. Zira hiperaktif çocuk tedavi edilmezse hiperaktif bir yetişkin halini alacaktır ve hayatında başetmesi gereken çok daha fazla sıkıntıyla fakat gelişmemiş toplumsal hünerlerle hayattaki başarısı da düşük olacaktır.
– Hiperaktiviteye yol açtığı araştırmalarla desteklenmiş besin katkı unsurlarını içeren besinlerden uzak durulmalı.
– Günde 3 ana öğün ve 1-2 orta öğünlü,sağlıklı ve kâfi bir beslenme planı düzenlenmeli.
– Öğün saatleri tertipli ve tıpkı saatlerde olmalı.
– omega-3 ve EPA/DEHA çoklu doymamış yağ asitlerinin hiperaktiviteyi düzgünleştirici tesiri gözlenmiştir. Bu yüzden haftada 2 gün balık yenmeli, çocuk balık sevmiyorsa destek olarak beslenmesine eklenmelidir.
– Çocuğun kilo fazlası varsa sağlıklı ve kâfi bir beslenme ve spor programıyla yaşına uygun bir süratte kilo randımanı sağlanmalıdır.
– Çocuğun zayıflık sorunu varsa hiperaktivitesini tetiklemeyecek bir beslenme nizamıyla sağlıklı bir formda kilo alımı sağlanmalıdır.
– Çocuğun beslenmesi asla kendi insiyatifine bırakılmamalı, kendisine faydalı besinler yavaş yavaş sevdirilmeye çalışılarak verilmeli, ziyanlı besinlerden de uzaklaşması yeniden yavaş yavaş çocuğu sıkmadan gerçekleştirilmelidir.
Bu tedavi süreci uzun soluklu ve sabır gerektiren davranış değişikliği asıllı bir tedavidir. Sevgili anne ve babalar bu süreçte sinirlenebilirsiniz, ancak sakin olup yavaş yavaş ilerlemelerle sonuca ulaşmaya çalışın. Unutmayın herşeyin bir vakti vardır.