Obeziteyi bir hastalık olarak mı yoksa yalnızca fiziki bir bozukluk olarak mı görüyorsunuz? Genel olarak toplumumuzda obezite bir hastalıktan fazla fiziki bir bozukluk olarak görülmektedir. Tersine obezite, devamında birçok rahatsızlığı da getiren bir hastalıktır. Dünya Sıhhat Örgütü obeziteyi ve çok kiloluluğu, bedende olağandışı derecede yağlanma olarak tanımlar. Hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ülkelerde görülen bu rahatsızlık yetişkinleri olduğu kadar çocukları da ilgilendiren bir kronik rahatsızlıktır.
Beden kitle indeksi kiloluluk ve obeziteyi belirlemek maksadı ile kullanılan kilo/boy oranıdır. DSÖ’ye nazaran BKI’si 25 kg/m2 ve üzeri olanlar kilolu, 30 kg/m2 ve üzeri olanlar ise obezdir. Çocuklar için ise DSÖ, fazla kiloluluk ve obezitenin sınıflandırılmasında kullanılmak üzere, 2006 yılında 0-5 yaş ortası çocuklar için, 2007 yılında ise 5-19 yaş ortası çocuklar için büyüme referans pahaları yayımlamıştır. Bu kıymetler günümüzde kullanılmaktadır ve persentil eğrileri olarak isimlendirilmektedir. DSÖ’nün belirlediği standartlarda vücut kitle indeksi yaşa ve cinsiyete nazaran 95 persentilin üstünde olan ergenler obez, 85-95 persentil ortasında olan ergenler ise fazla kilolu olarak tanımlanırlar. 15-85 persentil ortası olağan kilolu ve 15 persentilin altı ise zayıf manasına gelmektedir. Obezite ve şişmanlık durumu için parametreler bu biçimdedir.
Yetişkinlerde Obezite Yaygınlığı (18+ yaş)
• 2016 yılında 18 yaş ve üstü olan 1,9 milyar kişi çok kilolu idi. Bunların ortasında 650 milyondan fazla yetişkin ise obez idi.
• 2016 yılında 18 yaş ve üstü bireylerin %39’u (erkeklerin %39’u ve bayanların %40’ı) çok kilolu idi.
• Genel olarak dünyadaki yetişkin nüfusunun %13’ü (erkeklerin %11’i ve bayanların %13’ü) 2016 yılında obez olmuştur.
• 1975 yılından 2016 yılına kadar geçen vakitte obez kişi sayısı yaklaşık olarak 3’e katlanmıştır.
Obezite Türkiye’de Ne Kadar Yaygın?
DSÖ 2008 yılı genel datalarına bakıldığında obezite sıklığı toplum genelinde %27,8 (kadınlarda %34 ve erkeklerde %21,7)’dir. Yakın vakitte açıklanan Avrupa Kardiyovasküler Hastalık İstatistikleri (ATLAS) araştırmasında ise bildirilen oranlar ülkemiz bayanlarında %35,8 ve ülkemiz erkeklerinde %22,9’dur. Bunlar ülkemiz dışındaki datalardır. Ülkemizde yapılan çalışmalara bakarsak; vücut kitle indeksi üzerine yapılmış tüm çalışmaların meta-analizine nazaran BKI’sı genel olarak 27,4 kg/m2 olarak bulunmuş. Bu bedel bayanlarda 28,2 kg/m2 ve erkeklerde 26,5 kg/m2’dir. Yani yüzdeler için yorum yapılacak olursa şu anda genel olarak kilolu bir toplumuz. Yalnızca vücut kitle indeksi ve obezite oranından çok çokça bilinmeyen ancak çok büyük riskler barındıran karın bölgesi obezitesi denilen bel etrafı fazla yağlanma datalarına de göz atalım.
Uluslararası Diyabet Federasyonu (IDF) erkeklerde 94 cm, bayanlarda 80 cm üzerinde olan bel etrafını çok riskli olarak görüyor. Bu durum Amerika’da erkeklerde 102 cm ve üzeri, bayanlarda 88 cm ve üzeri olarak tanımlanıyor. Ülkemizde yapılan Metabolik Sendrom Araştırması’nda (METSAR) çıkan sonuçlara nazaran bel etrafı genel olarak erkeklerde 91,7cm, bayanlarda 90,1 cmve ortalama90,88 cm olarak bulunmuştur. Açıklanan bu bilgiler çok önemli ve telaş verici seviyededir. Obezite artık global bir halk sıhhati meselesidir. Sadece yetişkinlerde değil çocukluk çağında da artışlar dayanılmaz ölçülerle ilerlemektedir.
Çocukluk Çağında Durum Nasıl?
Çocukluk çağı obezitesi dünyadaki her ülkeyi etkileyen, 21. Yüzyılın en önemli global halk sıhhati sıkıntılarından birisidir. Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ) bilgilerine nazaran sadece 40 yıl içinde okul çağındaki çocuk ve ergenlerin sayısı 11 milyondan 124 milyona çıkarak yaklaşık 11 katlık bir artış göstermiştir. Yani 1975 yılında 5-19 yaş ortası çocukların ve ergenlerin yalnızca %1’inden azı obez iken 2016 yılında bu sayı erkeklerde %8’e ve bayanlarda %6’ya kadar çıkarak 124 milyonu bulmuştur. 5 yaş altındaki çocukların ise varsayımı olarak 41 milyonu obez durumundadır. Kilolu ve obez olan 5-19 yaş ortasındaki çocuk ve ergenlerin toplam nüfusu 340 milyon kadardır. Mevcut durumda değişiklikler yapılmaz ise Dünya Sıhhat Örgütü araştırmalarına nazaran 2022’de 5-19 yaş ortasındaki çocuk ve ergenlerin obezite oranının daha yüksek olması bekleniyor.
Ülkemizin durumu da hiç iç açıcı değil. Yapılan araştırmalara nazaran elimizdeki datalar obezite konusunun çok önemli olduğunu gösteriyor. 2010 yılında yapılan Türkiye Beslenme ve Sıhhat Araştırması’nda (TBSA) 0-5 yaş kümesi 2567 çocuğun %8,5’i obez/şişman, %17,9’u hafif şişman olduğu belirlenmiştir. Bu çalışmada obezitenin en fazla bulunduğu bölgeler; Doğu Marmara (%12,5), Ege (%11,4), Akdeniz (%11,4) ve İstanbul (%10,8)’dur. Obezitenin en az görüldüğü bölgeler ise Güneydoğu Anadolu (%3,4), Doğu Karadeniz (%3,6) ve Kuzeydoğu Anadolu (%4,1) bölgeleridir. Okul çağı devrindeki obezite yaygınlığı hakkında kâfi araştırma olmadığı için kâfi data bulunmamaktadır lakin 2009’da yapılan ulusal çalışmada 6-10 yaş kümesi okul çağındaki çocukların %14,6’sının kilolu ve %6,5’unun obez olduğu görülmüştür. Geniş çapta yapılan yakın vakitli bir araştırma bulunmamaktadır.
Obeziteyi Tetikleyen Etkenler
Obezitenin oluşumunda en önemli risk etkeni Sıhhat Bakanlığı Türkiye Halk Sıhhati Kurumu’na nazaran şu formda sıralanmıştır: çok ve yanlış beslenme alışkanlıkları, fizikî hareketlilik yetersizliği, yaş, cinsiyet, eğitim seviyesi, gelir durumu, hormonal ve metabolik etmenler, ruhsal sorunlar, çok düşük kaloride diyet uygulama, kullanılan kimi ilaçlar (antidepresan vb.), doğum sayısı ve doğumlar ortası mühlet.
Çocuk ve ergenlerde görülen obezitenin daha çok yanlış beslenme alışkanlıkları, fizikî hareketlilik azlığı, ailede obez birey bulunması, tıbbi hastalık, ilaçlar, aileden ayrılma ya da anne-babanın boşanması üzere gerilimli ömür olayları, aile ve akran problemleri, depresyon ya da başka ruhsal sıkıntılarla bağlı olduğu bildirilmiştir.
Yaş
Obezite her yaşta görülebilmektedir. Obezitenin gelişiminde bilhassa doğum öncesi, 5-7 yaş ve ergenlik periyodu kıymetlidir. Ergenlik devri kalıcı yağlanmanın oluştuğu son kritik evredir. Yapılan bir araştırmaya nazaran obez çocukların 1/3’ü ve obez ergenlerin %80’i yetişkinlik çağında da obez durumda oluyorlar.
Beslenme Alışkanlıkları
Yeni yağ hücrelerinin oluşum suratı ömrün birinci birkaç yılında çok fazla olduğu için çocuklukta yanlış ve sistemsiz beslenme sonucunda obezite görülme mümkünlüğü yüksektir. Yağ depolanması hızlandıkça yağ hücrelerinin sayısı da artacaktır. Ergenlikten sonra bakıldığında ise yağ hücrelerinin ömür uzunluğu neredeyse birebir kaldığı bildirilmektedir. Bu nedenle çocukların çok ve yanlış beslenmesinin ömür uzunluğu şişmanlığa neden olacağı bildirilmektedir.
Farkında Olmadan Şişmanlıyoruz!
Son yıllarda ülkemizde fast-food alışkanlığı giderek artmıştır. Kalori, yağ, karbonhidrat, tuz yoğunluğu yüksek vitamin-minerallerden, posadan yoksul oluşu kalp-damar hastalıkları, şeker hastalığı, yüksek tansiyon, kanser, kan yağlarındaki bozulmalar üzere rahatsızlıkların artmasına da taban hazırlamaktadır.
Obezitenin hazırlayıcı etmenlerine bakarsak devamındaki makûs gelişmeleri nasıl iyileştirebileceğimizi çözmemiz daha kolay olacaktır. Sonsuz faktörü etmen olarak saymamızın yanında son 10-20 yıl içerisindeki obezitenin asıl artış nedeni; endüstriyel gelişme ile birlikte fizikî hareketliliğe dayalı ömür şeklinden faal olmayan ömür biçimine geçiş ve ağır kalorili besinlerin tüketilmesi olarak görülmektedir. Dünya Sıhhat Örgütü (WHO)’nün son datalarına nazaran dünya çapında 4 şahıstan 1’i (1,4 milyar insan), bayanların %23’ü ve erkeklerin %32’si etkinlik tarafından yetersizdir.
Fast Foodlar En Büyük Düşmanlarımızdan Biri
Bunun yanında besinlere ulaşımın kolaylaşması anlık ve pratik olarak gördüğümüz süratli besinlerin tüketimini arttırmaktadır. Fast-food olarak bildiğimiz bu besinler fazla ölçüde karbonhidrat, yağ, güç içerdikleri için o an alınan doygunluk hissiyatı azalır. Beyin doygunluğu yaklaşık 15-20 dakikada hissetmeye başlar. Bu doygunluk ulaşımı kolay, hacmi küçük ve güç yoğunluğu yüksek besinler ile karşılanmaya kalkıldığında fark etmeden çok fazla güç bedene alınmış olur. Bu nedenle mesken yemeklerinin, ölçülerinin, yeme formunun, çeşitliliğinin hatta tabak büyüklüğünün, renginin dahi ehemmiyeti artmaktadır. Meskende yemek pişmesi aslında çok değerli bir etkendir. O yemek pişerken emek ve sevgi ile uğraşılıp yapılan bir eser ortaya çıkar. Yavaş pişen, aile ile memnun, huzurlu bir halde tüketilen bir öğün ortaya çıkar. Bu halde yemeğin hem tadına varılmış olur hem de kâfi derecede besin ögesi bedene alınıp ruhsal olarak da doygunluk sağlanmış olur.
Yemek yeme biçimi de burada çok kıymetlidir. Besinlerle alınan güç günlük yaşantımızın ve bedenimizin sağlıklı olabilmesi için gereklidir. Bir anda yemeğe yüklenmek; fazla kalori alımına, doygunluk hissiyatının çabucak oluşmamasına, sindirim sorunlarına (mide yanması, reflü, gastrit, hazımsızlık gibi), boşaltım sorunlarına (ishal, kabızlık gibi) neden olabilir. Bir anda tüketilen öğünlerden sonra halsizlik oluşabilir. Bu halsizlik, bir anda ve fazlaca tüketilen besin/yiyeceklerden sonra bedenin bu besinleri/yiyecekleri sindirimi için güç harcamasından ötürü gerçekleşebilir.
Bunun yanında günlük yaşantımız, boşaltım, emilim üzere günlük ve beden için gerekli olan aksiyonlar için gerekli güç kalmayabilir. Ondan ötürü yemekleri yerken yavaşça, çiğneyerek, tadına vararak ve uygun ölçülerde tüketilmesi gerekmektedir. İşlenmiş besinlerin bahsettiğimiz üzere gücü yüksek ve besin ögesi barındırma oranı düşüktür, yani besleyici değillerdir. Ulaşım imkanının kolay, lezzetli, ucuz olması da bu eserlerin tüketimi ile bir arada beslenme bozukluklarını ve çeşitli rahatsızlıkları (obezite, şeker hastalığı, kanser vs.) arttırmaktadır.
Obezojenik Çevre
Obezojenik etraf, olağandışı kilo alımını kolaylaştıran etraf olarak tanımlanmaktadır. Çocukluk çağı ile ilgili artan araştırmalar obezojenik etrafın kıymetli bir ölçüt olduğu üzerinde durmaktadır. Diyet seçenekleri, obeziteye takviye veren besin ortamı, obeziteye çevresel katkı sağlayan obezojenik etkenler olarak görülmektedir.
Obezojenik toplumsal etraf, hem reklam hem de yemek için baskı içermektedir. Sıhhatsiz besinleri pazarlamak için savunmasız kümeler ve çocuklar gaye alınmaktadır. Ortalama bir çocuğun 1 yıl içerisinde izlediği reklamların %96’sı şekerli tahıllar, şeker, fast-food, şekerli içeceklerden oluşmaktadır.
1- Mikro Çevre
Mikro sistem, çocuğun yahut ergenin günlük yaşantısında etkileşim içerisinde olduğu bireyleri ve bu bireylerle olan etkileşimlerini, ilgilerini yani kısaca yakın etrafındaki etkileşim ve aktiviteleri içerir. Bu sistem en temelde aile ve arkadaşları kapsar. Bunun yanında okuldaki etrafı, öğretmenleri, akrabaları da bu sistem içerisindedir. Mikro etraf; perakende besin satıcıları, konutlar, iş yerleri, okullar, kreşler, çocuklar için düzenlenen dinlenme alanlarını içerir. Yeme davranışlarını etkileyençevreyi anlayabilmek için tüm çevresel etkenler ele alınmalıdır. Bunlara örnek olarak Mesken ortamı, gerçek besinler, mobilyalar, acil tüketilen besinler verilebilir. Bir bölgedeki obezojenik etraf incelenirken kastedilen mikro etrafa örnek olabilir. Mikro etraf bir bölgenin obezojenik özelliklerini ele alır; park alanları, yeşil alanlar, fizikî aktivite alanlarını içerir.
Obezojenik etrafın en çok etkilendiği kısım mesken ortamı ve aile yapısıdır. Ebeveynlerin her türlü davranışı çocuğu etkilemekte kilit rol oynar. Bunun yanında direkt verilen bakıcılardan, öğretmenlerden de etkilenirler. Çocuklar, obezojenik etrafın bütün etmenlerinden etkilenirler zira onlara özel rol modelleme vardır. Sobal ve Wansink, mikro çevreyi oluşturan yapıları 4 alanda tanımlamışlardır. Bunlar; beslenme alanları, geniş seçim sunan dizaynlar, büyük-geniş tabak, bardak vb. ve besinin görselliğinin arttırılmasıdır.
Geniş seçim sunan sunumlar, fizyolojik tokluğun sağlanması durumunda dahi tekrar bir yeme isteği uyandırır. Büyük-geniş tabaklara konulan yemekler göze az gelir ve tabak doldurularak göz doygunluğu sağlanır. Böylece fazla ölçüde porsiyon ölçüsü ile birlikte daha fazla kalori almış oluruz ve alınan her fazla kalori bedende yağ olarak depolanır. Bunun yerine daha küçük tabak kullanarak gerekli porsiyonlarda tabağa koyarak hem göz doygunluğu, hem fizyolojik doygunluk sağlanmış olur. Bunun yanında gerekli ölçüde da kalori alınmış olur.
Giderek artan mimari yapılar da yeme davranışlarını tesirler. Yemek yenen alanlarda bulunan yemeğe iten faktörler bulunmaktadır. Bunlar; çeşitli iştah kabartıcı görseller, katkı hususları, arkadaş ortamı olarak sayılabilir.
2- Makro Çevre
Obezojenik çevreyi ilgilendiren yasalar, yürütülen siyasetler, besin reklamları makro çevreyi ilgilendirir. Örneğin; bir süpermarket mikro çevreyi ilgilendirirken ülke çapında bulunan süpermarket kesimi makro çevreyi ilgilendirir. Ülkenin kültürel beslenme alışkanlıkları da bu etraf içinde sayılır. Bu etrafta dikkat edilmesi gereken çok değerli noktalar vardır. ‘’Tabağında yemek bırakma gerinden ağlar’’, ‘’Yemeği israf etme Allah cezalandırır’’ üzere söylenen aslında çok değerli ruhsal temeller barındıran ve bununla birlikte farkında olunmayan cümleler ileride çocukları makus etkileyebilir. Çocuk ileride his durumuna bağlı olarak tahminen tabağında yemek bırakmaktan korkabilir ve daha fazla kalori alabilir. Böylelikle obezite gelişip obeziteden ötürü tekrar bir ruhsal buhranla yemeklere saldırabilir. Bu haldeki bir kısır döngüyü de destekleyen küçük görülen etmenlerle birlikte çocuk ruhsal olarak yeme bozukluğu geliştirebilir.
İyi bir çocuk olmak için yemek yemek, güzel birer ebeveyn olmak için yemek yedirmek zorunda hissediliyor. Tersine bu halde bir tavır kimseyi yeterli yapmaz yahut çocuğu güçlü yapmaz. Öteki bir örnek daha verecek olursak; çocukken yapılan yeterli bir hareket için şeker yahut çikolata ile ödüllendirme durumu ülke geleneklerimizde çok yaygın bir durum. Çocuk bu halde bir mükafata alıştığında ve ileride kimseden onu uygun hissettirecek bir ödül almadığında kendisini bu tip besinlerle ödüllendirebilir. Bu durum da ruhsal temelli bir yeme bozukluğu ile birlikte obezite ve kısır döngü ile devam edip çok önemli rahatsızlıklara neden olabilir.
Aile ve Eğitim Seviyesi Çocukların Beslenmesinde Çok Etkili
Bulunduğumuz çağda yetişkinlerde artan obezite ile birlikte konut ortamında, etrafta daima kilo verme muhabbetleri edilmektedir. Çocuk daha doğmadan gebe bireyler kilo alımına takılmaktadır. Yetersiz kilo alımı ile çocuğun ömrü en değerli devir olan anne karnında etkilenmeye başlamaktadır. Emziklilik periyoduna gelindiğinde yetersiz yahut kalitesiz anne sütü ile beslenen çocuk birinci besinini kalitesiz alarak ömrüne başlamaktadır.
Bununla birlikte çocuk birinci 6 ayında anne sütü ile beslenmesi gerekirken mamalarla tanışmaktadır. Mamaların içeriğinde şeker bulunur. Çocuk birinci vakitlerinde şekerle tanışmakta ve ileride de fast-food besinlerle hayatına devam etmektedir. Sağlıklı beslenme ve davranışlar hayatın her alanında gelecek için değer kazanmaktadır. Sorun olarak görülmeyen bu tavırlar ileride önemli sorunlara neden olabilir. Çocuk ileride bir rahatsızlıkla karşılaştığında birinci yıllarındaki beslenme durumunu göz önüne alınıp kıymetlendirme yapılmalıdır. Konut ortamında daima kilo ile ilgili muhabbetler edilmesi çocuğun ruhsal olarak hayat uzunluğu kilo sorunu yaşamasına neden olabilir ve sonunda fizyolojik olarak da bu bedene yansır.
Ülkemizde yapılan birtakım araştırmalarda ebeveynlerin çocuklar için ziyanlı olan dış besinlerin şimdi ne olduğunu bilmediklerini gösteriyor. İstanbul’da birtakım okullarda yapılan araştırmalar ebeveynlerin kimilerinin şimdi fast-food çeşidi besinlerin farkında olduklarını lakin bunları bilmediklerini göstermiş. Birçok ebeveyn risk etmenlerinin farkında ancak bununla ilgili daima uygulamalar yok.
Aşırı Kilolu ve Şişmanlığın Genel Sıhhat Sonuçları
Yüksek vücut kitle indeksi ve beraberinde çok kiloluluk, bulaşıcı olmayan hastalıklar için çok değerli bir risk faktörüdür:
• 2012 yılında önde gelen mevt nedeni olan kardiyovasküler hastalıklar (özellikle kalp hastalığı ve inme)
• Şeker hastalığı
• Kas-iskelet sistemi bozuklukları (özellikle osteoartrit- eklemlerin yüksek derecede bozulan dejeneratif hastalığı)
• Kimi kanserler (endometriyal, göğüs, yumurtalık, prostat, karaciğer, safra kesesi, böbrek ve kolon)
Bu hastalık riskleri vücut kitle indeksinin artması ile yani beden yükünün boyun santimetre cinsinden karesine oranının artması ile artmaktadır. Çocukluk çağı obezitesi, yetişkinlikte obezite riskinin yüksek olması ve bununla bir arada erken vefat ve sakatlık riski ile bağlantılıdır. Gelecekteki risklere ek olarak obez çocuklar; teneffüs zahmeti, kırık riski, yüksek tansiyon, kalp-damar hastalıklarının erken belirteçleri, insülin direnci ve ruhsal rahatsızlıklar yaşarlar.
Obezite ve Riskleri Önlenebilir
Aşırı kiloluluk ve obezite, bununla birlikte gelişen risk etmenleri büyük ölçüde önlenebilir. Ferdî seviyede beşerler şunları yapmalıdır:
• Toplam yağ ve şekerden alınan güç sonlandırılmalıdır. (Günlük alınan gücün %25-30’u ve bunun %60’ının kaliteli yağlardan, %45-60’ı karbonhidratlardan ve bunun %90’ı kaliteli kaynaklardan alınmalı.)
• Meyve ve sebzeler ile bir arada baklagil, kuruyemiş, tam tahılların tüketimini arttırmak.
• Sistemli olarak haftada 150 dk idman yapmak.
Besin sanayisi de sağlıklı diyetleri teşvik etmede kıymetli bir rol oynayabilir:
• İşlenmiş besinlerin yağ, tuz ve şeker oranını azaltmak,
• Sağlıklı ve besleyici seçimlerin tüm tüketiciler için uygun içerikli ve uygun fiyatlı olmasını sağlamak,
• Şeker, tuz ve katı yağlar başta olmak üzere besinlerin pazarlanmasını sınırlamak,
• Sağlıklı besin seçeneklerine mevcudiyetin sağlanması ve iş yerlerinde fizikî aktıvite uygulanmasının desteklenmesi.
Obezite Daima Artıyor
Obeziteninin çocuklarda global bilgileri 2016 yılında Dünya Sıhhat Örgütü (WHO)’nün açıkladığı 50 milyon kadar bayan ve 74 milyon kadar erkek idi. Zayıflık durumu ise 75 milyon bayan ve 117 milyon erkek halinde. 1970 ve sonrasında şişmanlık bilgileri önemli derecede arttı ve artmaya devam etmekte. Çocukluk çağı obezitesinin bilhassa Asya’daki düşük ve orta gelirli ülkelerde son vakitlerde artışı gözlemleniyor. Bunun nedeni besleyici özelliklerden yoksul, şeker, yağ ve tuzdan güçlü besinlere ulaşımın kolay, lezzetli ve fiyat olarak uygun olmasıdır. Sağlıklı besinlere olan ulaşım imkanı düşük ve orta gelirli ülkelerde maliyet bakımından zorlaşmakta ve bu hastalıkları ve risklerinin erken yaşta ortaya çıkmasına ve bunların artmasına neden oluyor.
Dünya Sıhhat Örgütü (WHO)’nün son bilgilerine nazaran obezite yahut şişmanlık sıklığının dünyada 1,9 milyardan fazla kişiyi etkilediğini yazdık. Bununla bir arada 2017’de yayınlanan datalara nazaran açlık çeken insan sayısının da arttığı ve 821 milyona ulaştığı açıklandı. Yani dünyanın bir tarafı her türlü besine ulaşıp fazla ölçülerde tüketim gerçekleştirerek obezite ve çeşitli rahatsızlıklarla uğraş ederken bir tarafı gelir düşüklüğünden ötürü kaliteli besinlere ulaşamıyor ve bu yüzden birebir rahatsızlıkları yaşıyor. Dünyanın bir öbür tarafı da büsbütün açlıkla boğuşuyor ve her 5 saniyede bir çocuk açlıktan hayatını kaybediyor.
