Polikistik over sendromu( PKOS) yumurtalardaki sıvı dolu keselerin büyümesi sonucu birtakım hormonların istikrarının bozulmasıyla meydana gelen endokrin bir hastalıktır. Bu hastalık abdominal obezite, insülin direnci, dislipidemi, hipertansiyon, diabetus mellitus, hirşutizim(kıllanma artışı) adet düzensizliği, infertilite (kısırlık) ve kardiyovasküler hastalıklarla birlikte görülebilmektedir. Üreme çağındaki bayanların % 15-20’ sinde bu hastalık görülebilmektedir.
PKOS ve obezite ortasında yakından bir alaka vardır. Zayıf olduğu bilinen PKOS’u olan bayanların %70’inde android yağ dağılımı görülmektedir. PKOS’lu bayanların %40-60 ı hafif şişman yahut şişman olmaktadır.
PKOShastalığının büsbütün ortadan kaldırılabilecek tesirli bir tedavi yoktur. Fakat PKOS medikal tedavisine dayanak olarak genel beslenme alışkanlıklarının tertibe sokulması, fazla olan beden yağının azaltılması sonucunda, hastalığın komplikasyonlarının azaltıldığı saptanmıştır.
Bazı diyet prosedürleri delile dayalı olarak tesirli olduğu belirtilmektedir.
1.Kilo denetiminin kıymeti büyük!
PKOS hastalığı ile obezite bir birine bağlanmış bir ikili üzeredir. Obez bireylerde PKOS görülme mümkünlüğü daha fazlayken, PKOS hastalarının obez olma riski de bir o kadar fazladır. Bu nedenle PKOS hastalığının semptomlarının azaltılmasında beden tartısının denetimi çok kıymetlidir.
Dengesiz horman düzeylerinin düzenlenmesi PKOS’un semptomlarını azaltmaktadır. Yapılan araştırmalarda bayanların beden tartısının % 5 ile %10 unun kaybetmesi ile bu durumu yönetmelerinin daha kolay olduğu bildirilmiştir.
2- Karbonhidrat seçimi nasıl olmalıdır?
Polikistik over sendromlu bayanlarda insülin direnci görülebilmektedir. İnsülin direnci bedenimizin insülin sisteminin alışılagelmişin dışında çalışması demektir.İnsülin direnci olan insanlarda, kan şekerinin kas, yağ ve karaciğer hücrelerine girmesi daha zordur. Bu da fazla seviyede şekerin kanda birikmesine sebep olur. Böylelikle insülin düzeyini arttırmak için tekrardan bir insülin salınımı oluşacaktır. Bir müddet sonra pankreas misyonunu tam olarak yerin getiremeyecek ve kâfi insülin salınımı oluşmayacaktır. Kanda biriken glikoz kâfi insülinin olmamasından gerekli dokulara taşınamayacak, yağa dönüşmek üzere bedenimizin muhakkak kısımlarına yerleşecektir. Bu da PCOS’lu bayanların obez olma risklerini arttırmaktadır. Tam bu durumda insülin direncinin tedavisi çok kıymetlidir.
Düşük Glisemik İndeksli bir diyet tedavisi ile insülin düzeyi stabil tutulabilmektedir. Düşük Glisemik İndeksli bir besin kan şekerini daha yavaş yükseltmektedir. Bu da insülin direncini önlemede yardımcı bir faktördür.
Düşük Glisemik İndeksli bir diyet zerzevat ve meyveleri, tahılları, yağsız protein ve sağlıklı yağları içermektedir. Kuşkonmaz, brokoli, havuç, karnabahar, kereviz, salatalık, yeşil fasulye, ıspanak, domates, kabak üzere sebzeler; çilek, portakal, şeftali, erik üzere meyveler glisemik indeksi düşük besinlerdir. Diyette tüketilmemesi gerekenler işlenmiş ve ya rafine edilmiş karbonhidratlar, şekerli besinler ve şekerli içeceklerdir.
3- Günlük protein alımına dikkat!
İnsülin direnci olan bireylerde bilhassa beyaz ekmek ve rafine şeker üzere kolay karbonhidratlar alımı istenmemektedir. Bu durum insülin üretimini tetiklemektedir. Bu seviyeyi azaltmak için kompleks karbonhidrat alımı gerekmektedir. Protein düzeyleri yüksek olan besinlerin çoklukla karbonhidratları düşüktür. Böylelikle insülin düzeylerinin düzenlenmesine yardımcı olurlar. Bu da PCOS hastalığının seyrinin olumlu etkilemektedir. Günlük alınan gücün %15-20 si proteinlerden gelmesine dikkat etmelidir. Kilo denetiminin de sağlanması gerektiğini göz arkası edilmemeli, proteince varlıklı olan et kümesinin mümkün olduğunca görünür yağlardan uzaklaştırılmalıdır.
4. Omega-3 tüketimi önemli!
Omega-3 yağ asidince güçlü bir beslenme stili PCOS hastalığının semptomlarını azaltabildiği, sistemsiz menstruasyon siklusunun düzenlenmesinde tesirli olduğu gözlemlenmiştir.
Omega-3 kaynağı olarak su eserlerini (özellikle yağlı balıklar), keten tohumunu, yeşil yapraklıları ( bilhassa semizotu) , ceviz i gösterebiliriz. Bu besinleri mümkün olduğunca günlük diyet programında bulundurmaya ihtimam gösterilmelidir.
Omega-3 ün PCOS lu bayanlar üzerine tesirini araştıran bir çalışmada hastaların bir kısmına tertipli Omega-3 desteği (3 gr/gün) sağlanırken başka kısma rastgele bir destek verilmemiştir. Araştırmanın sonucunda nizamlı olarak omega-3 kullanan kümenin başka kümeye nazaran manalı bir halde menstruasyon döngüsünün daha tertipli olduğu belirlenmiştir. Ayrıyeten Omega-3 desteği alan kümenin testosteron düzeylerinde manalı bir azalış gözlemlenmiştir.
5. Yalnızca diyet kâfi mi?
Düzenli idman yapmak birçok hastalığın muhafaza ve tedavi evrelerinde tesirli olduğu üzere PCOS ‘ta da epey değerli bir yere sahiptir. İdman yapmak insülin düzeyini düşüreceğinden ve kilo denetiminde tesir sağlayacağı için PKOS tedavisinde tesirlidir.
PCOS a sahip şişman ve obez bayanların; beden kompozisyonlarının uygunlaşması için zayıflama diyetinin yanı sıra sistemli bir idman de yapmaları gerekmektedir.
Sonuç olarak, PKOS ve obezite kısır bir döngü içindedir. Bu hatalığın tedavisinde başarılı olabilmek için diyet, idman ve davranış değişikliği tedavisi olmak üzere üçlü bir programın jinekolog, endokrinolog, beslenme ve diyet uzmanı, fizyoterapist ve psikolog üzere meslek kümelerinden oluşan multidisipliner bir takım tarafından uygulanması gerekmektedir.
