Son araştırma sonuçları gösteriyor ki, girelin (açlık hormonu) aç olunmasa da,
yemeğin üzerine favori yiyecekleri yemeye teşvik edebilir. Girelin
hormonunun çok ya da vakitsiz salgılanması buna neden olabilmektedir.
Yapılan deneylerde, dışarıdan girelin hormonu verilen şahısların, olağanın çok
üstünde yemek yedikleri, tok olsalar da yemeye devam ettikleri görülmüştür
Girelin, gastrointestinal sistem tarafından üretilen, merkezi hudut sistemini
etkileyerek iştahın ve beden tartısının düzenlemesinde misyon alan, 28 amino
asitlik lipopeptid yapıda bir hormondur. Aslen midenin fundus kısmında
üretilmesinin yanı sıra az ölçüde bağırsak, böbrek, hipofiz bezi, plasenta,
prostat, testis, beyin ve hipotalamus tarafından da üretilmektedir.
Midede üretildikten sonra ön hipofiz ve hipotalamik bölgedeki reseptörlerine
ulaşıp GH (büyüme hormonu) salımını uyarmakta, güç istikrarını ve besin
alınımını düzenlemektedir. Açlık halinde kanda yükselirken yemek sonrası
miktarı azalmaktadır. Beyne besin alımını ve yağ dokusunu arttırıcı nitelikte
bilgiler iletir. Anoreksiya nervosada ve büyüme periyodunda de kandaki
seviyeleri yüksektir. Tıpkı vakitte güç depolarının boşalmasını ve kaşeksiyi
önler.
Eksojen olarak verilen açlık hormonu olan girelin farelerde besin alımını
artırmakta, yağ kullanımını azaltmakta ve sonuçta yağ dokusu artışına neden
olmaktadır.
Bağımlılık siklusuyla bağımlılığı aşma konusunda çalışmaları olan Teksas
Güneybatı Tıp Merkezi Üniversitesi’nden Jeffrey Zigman, iştahta kilit rolü olan
girelinin de ödül merkeziyle bağlantılı olduğu ve daha çok yemek yemeye teşvik
ettiğini söylemiştir. Çok yemenin bir sebebinin de girelininin fazla salınması
ile bağlı olabileceği de kelam bahistir.
Yaşam tarzı, girelin düzeylerini etkileyen faktörlerin başında gelmektedir.
Kronik uykusuzluğun çok girelin salgılanmasına neden olduğu bilinmektedir.
Bu da, günlük olarak az uykuyla ömrün devam ettirilmeye çalışılmasının
neden kiloda bir artış gösterdiğinin yanıtını oluşturabilmektedir.
Girelinin iştah denetiminde faal olan leptin, kolesistokinin ve insülin
hormonları ile ilintili olduğu da yapılan çalışmalarda doğrulanmıştır.
Yapılan bir deneyde, dışardan insülin hormonu verilen bireylerin kanındaki
girelin hormon düzeylerinin süratle düştüğü, insülin desteği sona erdiğinde ise
girelin hormon düzeyleri olağana döndüğü görülmüştür. İnsülin hormonu,
yemeklerden çabucak sonra yükselen kandaki glikozunu düşürmek için
çalışmaktadır. Bu türlü bir durumda girelin hormonunun azalması gereklidir
çünkü girelin kan glikozunun yükselmesine çalışmaktadır.
İnsülinin, tokluk hormonu olan “leptin” düzeylerini arttırdığı da
düşünüldüğünde, insülin hormonunun iştahı denetim etmedeki önemi
anlaşılmaktadır.
Leptin ile BKI, bel etrafı ve kalça etrafı ortasında, müspet münasebet bulunmuştur.
Girelin ile bel etrafı ve bel/kalça oranı ortasında, negatif alaka tespit
edilmiştir. Leptin hormonunun büyük kısmı, yağ dokusunda sentezlenmekte;
çalışmaya katılan bireylerin kilo kaybıyla birlikte, beden yağ kitlesindeki
azalmaya paralel olarak, leptin düzeylerinde de düşüş gözlenmiştir. Kilo kaybı
ile serum girelin seviyelerinde artış gözlenmesi lakin bu artışın anlamlı
olmaması, girelin düzeylerinin yalnızca kilo değişimlerine bağlı olarak değil,
bireysel beslenme alışkanlıkları, çevresel faktörlere nazaran de değişebileceğini
düşündürmektedir. Girelinin kısa vakit aralıklarında süratli değişiklikler
gösteren hormon olması da bu durumu desteklemektedir.
Konuyla ilgili daha fazla araştırmaya gerek duyulmasıyla birlikte alınabilecek
önlemler:
Nizamlı uyku siklusuna dikkat edilmeli.
Bebeklik ve çocukluk periyodundan başlayarak bireylerin sağlıklı
beslenme ve sağlıklı hayat biçimine adapte olmalarını sağlamak bu
konudaki altın standarttır.
Sağlıklı kiloya kavuşmada sağlıklı beslenme ve nizamlı egzersiz
birlikte yürütülmeli.
Formül mamaları anne sütüne yaklaştırma çalışmalarına devam
edilmeli. (Formül mama ile beslenen bebeklerin ömürlerinin ileri
dönemlerinde daha obez oldukları bilinmektedir. Birinci aylardan sonra
AS ile beslenen bebeklere nazaran daha fazla kilo almaktadır. AS ile
beslenen bebeklerin serum girelin ve leptin seviyelerinin yüksek
olması bu hormonların Anne sütü ile bebeğe geçtiğini ve daha
sonraki devirde güç istikrarının ayarlanmasında rolü olduğunu
düşündürmektedir. Formül mama ile beslenenlerde girelin ve leptinin
düşük olması Formül mamaların içeriği yahut biberonla beslenmeleri
ile alakalı olabilir.)
Çok karbonhidrat tüketmenin hormonal sebepleri olsa bile birey oto-
kontrolünü sağlayabildiği takdirde bu durumla başa çıkabilmek
mümkündür.
