Yazın yaylalarda gölgesinde serinlediğimiz, yapraklarından nefis sarmalar yaptığımız asmanın meyvesi üzüm taze tüketiminin yanında kurutularak, meyve suyuna işlenerek, pekmez yapılarak, şarap ve sirke yapılarak tüketilmekte. Portakaldan sonra dünyada en çok üretilen meyve olan üzüm, içerdiği hususlar sayesinde bedeni enfeksiyonlara karşı korurken anti-kanser, anti-obez, anti yaşlanma, anti-diyabetik, bağışıklık ve hudut sistemini kuvvetlendirici ve eklem rahatsızlıklarını uygunlaştıran tesirler göstermekte. Vitaminler, protein, karbonhidrat ve minerallerin yanı sıra sıhhatimiz için son derece kıymetli olan antosiyanin, flavanol, fenolik asit, kaffeik asit, kateşin ve resveratrol üzere fenol ve polifenollere ilaveten flavonoid, proantosiyanidinler ve antosiyanidinler de içermekte.
Üzüm suyunun içeriği üzüme benzese de lif ve yağlar bakımından ortalarında farklar var. Neden mi? Zira bu lif ve yağlar çekirdekte ve üzüm suyu yapılırken çekirdekler ayrılıyor. İnanması güç lakin üzüm çekirdeği %6-20 yağ içermekte. Birçok vakit çiğnerken ağzımızda acı tat bırakan üzüm çekirdeği aslında bol ölçüde da şeker içeriyor. Kemiklerimize sağlamlık katan kalsiyum, kalp çalışmamızı düzenleyen potasyum, kan üretiminde misyonlu demirden güçlü olan üzüm; başta göz sıhhatimizi koruyan, tıpkı vakitte anitioksidan vitaminlerden olan A, güç metabolizmamızda etkin rol alan B1, B2, niasin ve antioksidan vitaminlerden olup beden direncimizi sağlayan C vitamini istikametinden de varlıklı. Bu içerikler yaşında, kurusunda, pekmezinde bir değil lakin. Yaş üzüm ile karşılaştırınca kuru ve pekmezin daha az su içerdiklerinden hem kalori, hem de demir ve kalsiyum içerikleri daha yüksek.
Üzüm ve pekmez proteinden yoksuldur. Lakin içerdiği protein yapıtaşları olan aminoasitler o denli istikrarlıdır ki içerdiği az ölçüde proteinden bedenimiz azamî seviyede faydalanabilir, bilhassa kuru üzümde…
Üzümün sıhhatimize yararlarına bir göz atalım:
•Gerçek bir beyin besinidir. Öğlenden sonra yenecek bir küçük salkım üzüm bedeni ve beyin hücrelerini zindeleştirir.
•Bünyesindeki magnezyum iş verimliliğimizi arttırır.
• İçerdiği tartarik, sitrik, malik, süksinik, fumarik, pyruvik, gliserik, glikolik, dimetil-süksinik, shikiminik ve quinikasit mideye ziyan vermeden böbrek ve karaciğerlerin çalışmasını hızlandırır ve bu organların çalışmasını takviyeler.
• Vücudu virüslere karşı dirençli hale getirir.
• İçerdiği biyoflavonoidler sayesinde Cvitamini aktivitesini arttırır.
• Kabuk, et ve çekirdeğinde bulunan melatonin yaşlanmayı geciktirir.
• Hareket sisteminin yapıtaşı olan kemik, kıkırdak, lif ve eklemleri birleştirici rol oynar.
• Hücre elastikliği ve plastisitesini arttırarak cildi gençleştirir.
• İçerdiği antosiyanin sayesinde cildi güneş ışığından korur.
• Katarakt ile ilgili ezalara güzel gelir ve görmeyi düzgünleştirir.
• Eklem yerlerindeki damarlar ile kalp damarlarını genişletip esneklik kazanmasını sağlayarak kan deveranını kolaylaştırır.
• İçerdiği polifenollerle makûs kolesterolü düşürür, trombosit toplanmasını azaltır, kalpte ritim bozukluğunun önüne geçer ve damar basıncını azaltarak kalbi korur
• Üzüm çekirdeği özütler, yağ metabolizması enzimlerinin fonksiyonunu durdurarak şişmanlığın önüne geçer ve yağların erimesine yardımcı olur.
• Üzüm çekirdeği özütleri kalsiyum ile birlikte alındığında, kemik oluşumu ve gelişmesini hızlandırır.
• Kan dolanımını arttırarak mide rahatsızlıklarına düzgün gelir.
• Enfeksiyonlara karşı tesirli olup hafıza performansı üzerine olumlu tesirleri vardır
• Yaşlılıkta ortaya çıkan hafıza kayıplarını giderebilen üzüm özütleri, bedendeki ürik asit ölçüsünü azaltarak böbrekleri korur ve içerdiği demir ile beden yorgunluğunu alır.
• Üzüm ve üzüm eserlerindeki antioksidanların merkezi hudut sitemini koruduğu tespit edilmiştir.
• Üzüm çekirdeği özütlerinin karaciğer rahatsızlıklarına karşı gözetici tesir yaptığı, hücreler ortasındaki lifli bağ dokularını artırdığı ve gerilimi azalttığı klinik olarak ortaya konulmuştur.
• Üzümün, kemik sıhhati bakımından kıymetli olan bor içeriği de yüksektir.
• Üzüm suyu anne sütü yetmediği vakitlerde tavsiye edilen çok pahalı bir besin hususudur.
• Siyah üzüm konsantresi ise kemoterapi alan kanser hastalarının kan bedellerini yükseltmek ve bağışıklık sistemlerini kuvvetlendirmek için önerilen bir eserdir.
• Öte yandan kuru üzüm, içerdiği polifenoller, fenolik asitler ve tanenler sayesinde yemek sonrası gereken insülin tesirini düşürmekte, şeker emilimini hafifletmekte (glisemik indeks)
• Belli birtakım oksidatif biomarkırları etkilemekte ve leptin ile ghrelin sayesinde tokluk hissi vermektedir.
San Diego’da yapılan bir araştırmanın sonucuna nazaran, 12 hafta mühletle Concord üzüm suyu içen insanlarda hem sistolik hem de diastolik kan basıncının değerli derecede düştüğü tespit edilmiştir. Araştırmada 45-70 yaş aralığındaki 80 sağlıklı erkek kullanılmıştır. Amerikan Ulusal Kan Basıncı Eğitim Programı’nın bildirisine nazaran sistolik kan basıncının 5 kat kadar düş- mesinin, felçten kaynaklanan ölümlerde %14’lük ve kalp hastalığında da %9 azalmaya neden olabileceği varsayım edilmektedir.
Yine Concord üzüm suyunun atardamara ilişkin duvarın elastikiyetini (esnekliğini) artırdığı saptanmıştır. Araştırmalara nazaran mor renkli üzüm suyunun LDL kolesterolün oksidasyonunu yavaşlatma yeteneğinin, kanın pıhtılaşma eğiliminin azaltılmasında tesirli olduğu bilinmektedir. Bunların her ikisi de kalp ve damar sıhhatine katkıda bulunmaktadır.
Yapılan çalışmalara nazaran üzümlerdeki proantosiyanidinlerin antioksidan kapasitesi E vitaminine nazaran 20 kat, C vitaminine nazaran ise 50 kat daha fazladır. Kırmızı üzüm suyunda 1.800 -3.000 mg/lt seviyesindeki polifenolik bileşikler, antioksidan özellik göstererek özgür radikalleri bloke eder ve yağların oksitlenerek bedende birikmesini pürüzler.
Üzümde bilinen 20 antioksidan vardır. Siyah üzümlerdeki antioksidan sayısı, beyaz üzümden daha çoktur.
Renkli üzümlerde asıl faydalı olan unsur üzümün çekirdeğindedir ve kalp hastaları, siyah ve kırmızı renkli üzümleri çekirdeği ile birlikte yemelidirler. Üzüm şırası, romatizma ağrılarını geçiren doğal bir ilaçtır. Çekirdekli yahut çekirdeksiz kara üzüm suyu sıkılarak taze olarak her sabah içilmelidir. Kırmızı üzümlerdeki flavonoidler şıraya geçer ve kalbi korur. Üzüm ve üzüm eserlerinin kalbi müdafaasının sebebi, içerdikleri polifenolik bileşiklerden kaynaklanmaktadır.
Üzüm; içerdiği fenolikler, fenoller, fenolik asitler, stilbenler, flavonoidler, antosiyanidinler sayesinde, insan sıhhati bakımından harika meyveler ortasında sayılmaktadır. Stilbenlerden olan resveratrol, günümüzde keşfedilen antioksidanların en uygunudur. Resveratrolün yenilebilen en değerli kaynağı üzümdür. Bu unsurun, bilhassa damar tıkanıklığı, kalp-damar hastalıkları ile belirli birtakım neoplazma hastalıkları ve bağışıklık sistemi ile ilgili meşakkatlere güzel geldiği ve ömrü uzattığı tespit edilmiştir. Üzümün, içerdiği resveratrol unsuru ile kansere karşı savaş açtığı, 1985’li yıllarda Japonya’da başlayan çalışmalarla ortaya konulmuştur. Birebir vakitte kolesterolün düşürülmesinde de tesirli olduğu ve Akdeniz tipi diyetler ile kalp krizi riskini azaltabileceği bilinmektedir. Zira renkli üzümlerde daha fazla bulunan resveratrol hususunun antioksidan aktivite göstererek kılcal damarların tıkanmasını engellediği, apoliprotein ve lipid sentezinin modülasyonu ile kılcal damarlarda trombosit birikmesini engellediği in vitro, ex vitro ve hayvanlar üzerinde yapılan çalışmalarla ortaya konulmuştur. Tümör aşılanmış farelere 18 hafta boyunca haftada 2 kere 1, 5, 10 yahut 25 mikromol resveratrol veren araştırmacılar, tümör sayısının denetime nazaran sırasıyla %50, %63 ve %88 oranında azaldığını ortaya koymuşlardır. 1997 yılında Illinois Üniversitesinde yapılan bir araştırmada ise kanser aşılanmış farelerde resveratrol hususunun lezyon gelişimini engellediği ve deride tümör oluşumunu azalttığı saptanmıştır. Ayırıca resveratrol östrojenik aktiviteye sahip olup menopoz sonrası kemik erimesini önlemektedir. Üzümün resveratrol içeriği en yüksek olan yeri kabuğudur.
Kılcal damarlarda okside olarak biriken düşük yoğunluktaki yağlar (LDL), damarları tıkamakta ve koroner kalp hastalıklarının ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Renkli üzümlerin taze yahut üzüm suyuna işlenerek tüketilmesi ile berbat kolesterol olarak da bilinen düşük yoğunluktaki yağlı bileşiklerin okside olarak kılcal damarlarda birikmesi engellenmekte ve koroner kalp hastalıklarından kaynaklanan kalp krizi riski azaltılmaktadır. Doymamış yağ oranı yüksek besinler ile beslenenlerde kolesterol de yüksek ise kalp krizinden vefat riski artmaktadır. Bunun önlenmesi için üzüm ve üzüm eserlerinin çokça tüketilmesi gerekmektedir. Zira üzümlerde ağır olarak bulunan ve antioksidan misyon üstlenen fenolik hususlar, flavonoid gurubu kimyasal bileşiklerden olan, renkli üzümlerde kabuk ve şırada, hatta birtakım çeşitlerde et kısmının renkli olmasını sağlayan antosiyaninlerin de trombositlerin ağırlaşarak kılcal damarların duvarlarına yapışmasını engellediği ve bu damarların değişmesine müsaade vermediği bilinmektedir. Yapılan tıbbi araştırmalara nazaran antioksidan ve antimutagen özelliğine sahip olan resveratrol, kanser oluşumuna gerçek giden hücre değişimlerini bloke etmekte ve istenmeyen dokuların bedende oluşmasını engellemektedirler. Üzümün mucizesi olarak tabir edebileceğimiz resveratrol hususunun kullanılma vaktinin geldiğini, hatta geçmek üzere olduğunu söyleyebiliriz.
