Psikiyatrik Hastalıklarda Beslenme

Yapılan araştırmalardan birinde elde edilen bulgular şizofreni hastalarının %63 ünün, bipolar bozukluğu olan hastaların ise %68 inin kilolu yahut obezlerden oluştuğunu gösteriyor. Yani çoğunluğun obez yahut kilolu insanlardan oluşuyor olması bu hastalığın bireyde yarattığı biyokimyasal yahut ruhsal bir sonucu olabiliyor. Yeniden bu araştırmalarda obezlerin daha çok bayan ve çok sayıda psikiyatrik ilaç alan şahıslar olduğunun belirlenmiş olması aslında bu kanıyı doğrular nitelikte… Bayanların erkelere nazaran daha hassas oluşu, belli periyotlar öncesi his karmaşaları ve hormonal tertibin değişime erkeklerden daha fazla uğraması bir sebep olabiliyor. Tıpkı vakitte kimi antidepresan ve psikiyatrik ilaçların da kilo aldırma yahut kan yağlarında artışa sebep olma üzere tesirleri de bulunuyor.

• Şizofrenide beslenme sisteminin ayarlanması ve artmaya meyilli yükün engellenmesi yanında birtakım yiyecek ve içeceklerin tüketimleri de hastalığın gidişini etkileyebilir.

• Alkol, kahve, et ve şekerin mümkün olduğunca minimuma indirilmesi, Omega-3 yağlarının( Balık, her türlü deniz eserleri, tofu, soya, badem, ceviz), Omega-6(ayçiçeği, Susam, Mısır), Fol Asitleri (Taze portakal Suyu, Ispanak, Fıstık, Kuru Fasulye, Nohut), B3 Vitamini (Balık, Patates, Avokado, Kahverengi Pirinç), B6 Vitamini (Tavuk, Karnıbahar,Domates) ve C-Vitamini (Brokoli, Turunçgiller, Lahana, Kivi) tüketimi arttırılmalıdır.

• Lifli sebzeler,tohumlar,fındık üzere kuruyemişler,bol meyve zerzevat,kepekli ekmek,buğday ekmeği ,organik yumurta,organik balık ve omega 3 yağ çeşitlerinin sıkça tüketilmesi,koruyucu ve beyni geliştirici tesir gösterir.
  bilhassa omega 3 yağ asitleri beyindeki büyüme faktörünün salınımını arttırıp beynin küçülmesini engellediğinden ,şizofreni tedavisine olumlu katkıda bulunmaktadır.yüksek oranda şeker ve yağ tüketiminin ,beyni büyüten faktörün azalmasına sebep olduğu ortaya çıkmıştır.

• Peki, şizofreni hastaları ne yemeli?

• Yeşil kakule:

• Hafızayı güçlendirici tesiri bilinen kakule şizofreni tedavisinde de yaygın olarak kullanılır. Tohumları hudut sistemini olumlu tesirler, hudut ve gerilimi azaltarak kişinin kendine itimadını artırır. Öğütülmüş tohumlarının çay olarak içilmesi gerekir.

• Fesleğen yaprakları:

• Yaz aylarında elimizi üstünde gezdirdiğimizde yaydığı kokunun bile bizi memnun ettiği fesleğen, gerilime düzgün gelen bir bitkidir ve çeşitli beyin hastalıklarının tedavisinde kullanılır. Fesleğen yapraklarıyla hazırlanan çaylar ise beynin fonksiyonelliğini artırmak için her günü içilebilir.

• Bektaşi üzümü:

• Antioksidan tesiri yüksek olan Bektaşi üzümü tam bir C vitamini deposudur ve portakalın on katı C vitamini, A ve B kompleks vitaminleri barındırır. İçeriğindeki niasinamid ise şizofreni tedavisinde tesirlidir. Kurutulmuş Bektaşi üzümüyle demlenen çay, sakinleştirici tesire sahiptir.

• Soğuk su balıkları:

• Balıktaki Omega 3, beynin düzgün çalışmasına tesirli olduğu için şizofreni hastalarının da sistemli olarak balık yenilmesi gerekiyor. En fazla Omega 3 içeren balıklar ise somon, ringa balığı ve ton balığı… Tıpkı nedenle balık yağının da şizofreniye âlâ geldiği biliniyor.

• Havuç, ıspanak ve öbürleri:

• Kronik beyin bozuklukları için önerilen sebzelerden biri de havuç. Şizofreni tedavisinde kullanılan niasin açısından havuç kadar ıspanak da son derece varlıklı. Patates ve mısır da niasin zengini sebzeler ortasında.

Şizofreni Hastaları İçin Örnek Menü

Sabah (08:00)

Şekersiz açık çay

1 adet haşlanmış yumurta

1 dilim beyaz peynir

2 dilim tam buğday ekmeği

2 adet tam ceviz

Ara (10:30)

1 adet meyve + 5-6 adet fındık

Öğle (13:00)

3 köfte kadar et/tavuk/balık (Haftanın 3 günü somon,sardalya,tuna vs.)

8 yemek kaşığı zerzevat yemeği (susuz)

2 dilim tam buğday ekmeği

1 su bardağı yoğurt

Ara (16:00)

1 su bardağı süt + 1 adet meyve

Akşam (19:00)

1 kepçe çorba (10 kaşık)

8 yemek kaşığı zerzevat yemeği

1 çay bardağı yoğurt

3 kaşık fesleğenli kepekli makarna

Ara (21:30)

1 çay bardağı süt + 5 adet form bisküvi

Deliryumda Beslenme

Farklı tıbbi durumlara ikincil olarak apansız ortaya çıkan şuur, dikkat, bellek, fikir, algı, davranış ve uyku-uyanıklık döngüsündeki bozukluklarla karakterize; dalgalanmalarla seyreden nörobilişsel bir bozukluktur. Yaşlı hastalarda daha sık görülmektedir.

Deliryumda tedavi basamakları olarak ilaç tedavisi dışında beslenme tedavisi ve sıvı elektrolit istikrarının sağlanması da değerlidir.

• Hastalığın etiyolojisinde beslenme bozuklukları bulunduğundan hakikat beslenme nizamı sağlanmalı,hastanın uzunluğuna,kilosuna,yaşına nazaran gereksinimi hesaplanarak beslenme planı oluşturulmalıdır.

• Genellikle yaşlı hastalarda görüldüğünden Ca ve D vitamini desteği yapılabilir.

• Omega – 3 beyin işlevlerini geliştirdiğinden destek kullanılmalıdır.

• Hastanın ilaçlarıyla besin etkileşimi oluşabileceğinden öğünlerle ilaçlar ortasında 2 saat bırakılmalıdır.

• Ağır durumdaki ağır bakım hastalarına enteral yahut parenteral beslenme uygulanmalıdır.

Deliryum İçin Örnek Menü

Sabah

Şekersiz açık çay

1 adet haşlanmış yumurta + 1 dilim beyaz peynir

2 tam ceviz

2 dilim tam buğday ekmeği

Ara 

1 su bardağı süt + 1 adet meyve

Öğle 

2 köfte kadar et/tavuk/balık

4 yemek kaşığı zerzevat yemeği

Zeytinyağlı salata

4 yemek kaşığı bulgur pilavı

Ara 

1 su bardağı kefir + 5-6 adet fındık

Akşam

2 köfte kadar et/tavuk/balık

Zeytinyağlı salata

1 su bardağı yoğurt

2 dilim tam buğday ekmeği

Ara 

1 orta uzunluk meyve + 1 çay bardağı süt

Demansta Beslenme

Mental hastalıkların önlenmesi ve gelişimin ilerlemesinde en değerli noktalardan biri olan vitamin ve minerallerden eksiklikleri ortadan kaldırılmalıdır. Bilhassa, nörolojik yetersizliklere neden olduğu bilinen ve yaşlılarda sıklıkla karşılaşılan bir durum olan vitamin B12 yetersizliği kesinlikle giderilmelidir.

• Antioksidan vitaminlerin de Alzheimer hastalığının engellenmesinde olumlu tesirleri olduğu düşünülmektedir. Fındık, ceviz üzere kabuklu yemişlerde antioksidan içerikli yağlar bulunur. Bilhassa E vitamini kullanımının yaşlı bayanlarda idrak azalmasını engellediği belirlenmiştir. Bunun yanında, demir ve çinko üzere minerallerin diyette arttırılması da bilişsel işlevlerin artması istikametinden kıymetlidir.

• Tam buğday unundan yapılan ekmek B kümesi vitaminlerinin de uygun kaynağıdır ki bunlar hudut hücrelerinin âlâ çalışması ve beyni etkileyen toksik hususların bedenden uzaklaştırılmasında vazife alırlar.
  Yeşil yapraklı sebzeler, kavun, portakal, enginar, pancar, brokoli, bamya ve kuru baklagiller folik asitin en varlıklı kaynaklarıdır.

• Bir öbür durum da, alzheimer hastalarında beyin plakalarında alüminyumun birikmesidir. Bunun da, bu bireylerin genel olarak kalsiyum ve magnezyumdan yetersiz bir diyetle beslenmelerine bağlı olduğu sanılmaktadır. Süt, peynir ve yoğurt üzere kalsiyum kaynağı besinlerin gençlik yıllarında yetersiz tüketilmesi halinde; beyin plakalarında yavaş yavaş alüminyum birikmekte ve alzheimer riski artmaktadır.
  Taze meyve ve sebzeler, içerdiği antioksidanlar ve ‘folik asit’ sayesinde beynin yaşlanmasını ve hücre hasarını önlerler.

• Beyin gelişimini en çok etkileyen küme olan aminoasitler, yumurta, et, balık, süt, yoğurt, mercimek, nohut ve fasulye üzere besinlerde bulunurlar. Ayrıyeten, tahıl taneleri, fındık, badem, kuru baklagillerde bulunan ‘inositol’; yumurta ve soya fasulyesinde bulunan ‘kolin’ ve ‘lesitin’; ette ve süt eserlerinde bulunan ‘karnitin’ beyindeki hudut hücreleri ortasında irtibatı sağlayan kimyasal unsurların en değerlilerinden biri olan asetilkolin seviyesini takviyeler. Böylelikle bireylerin zihinsel yeteneklerini ve hafızasını güçlendirir.

• Kortizol: Stres durumunda bedende kortizol hormonu üretimi artar. Fazla kortizolün beyinde hasara neden olduğunu gösteren çalışmalar bulunmaktadır. Kortizol seviyelerini azaltmak için kan şekerinde ani hareketlere neden olan besinlerden yani kolay karbonhidratlardan kaçınmak, doymuş ve trans yağlar ile alkol ve kafein alımını sınırlamak gerekmektedir. Ayrıyeten öğün atlamadan tertipli beslenmek, sistemli uyumak ve gerilim azaltıcı idmanlar yapmak kortizol seviyelerinin düşürülmesine yardımcı olacaktır.

Demans İçin Örnek Menü

Sabah

1 adet haşlanmış yumurta + 2 dilim beyaz peynir

2 tam ceviz

2 dilim tam buğday ekmeği

Bol domates salatalık yeşillik

Ara

1 su bardağı süt + 1 orta uzunluk meyve

Öğle 

3 köfte kadar balık (somon,tuna vs.)

8 yemek kaşığı zerzevat yemeği

2 dilim tam buğday ekmeği

1 çay bardağı yoğurt

Ara

1 su bardağı kefir + 5-6 adet fındık + 2-3 adet grisini

Akşam

1 kase çorba (20 kaşık) yahut 8 kaşık kurubaklagil

8 yemek kaşığı zerzevat yemeği

1 çay bardağı yoğurt

4 kaşık bulgur pilavı

Ara

1 orta uzunluk meyve + 5 adet form bisküvi

Depresyonda Beslenme

1. Besin kıymeti yüksek besinler yemek

Gıdalardaki besin öğeleri bedenin tamir, büyüme ve sağlıklı ömür için kullanılır. Besinlerden alınan vitamin, mineral, karbonhidrat, protein ve yağa bedenimiz gereksinim duyar. Bu besinlerin rastgele birisi eksik olduğunda bedenimiz tam kapasite ile çalışamaz, kimi hastalıklar ortaya çıkar. Vitaminlerden B12 ve folik asit eksik olduğunda depresyona daha yatkın oluruz.

2. Antioksidanlardan varlıklı beslenmek

Normal beden işlevleri sırasında bedenimizde ziyanlı özgür radikaller. Bu hür radikaller yaşlanma ve organ fonksiyon bozukluklarına katkıda bulunur. Beta karoten, vitamin C ve E vitamini üzere antioksidanlar, özgür radikallere bağlanır ve onların yıkıcı güçlerini istikrarlar. Araştırmalar beynin bilhassa hür radikal hasarı için risk altında olduğunu göstermektedir. Nasıl beslenirsek beslenelim, hür radikal oluşumu engellenemez lakin antioksidanlardan güçlü beslenme ile beyni depresyondan kısmen koruyabiliriz. Beta-karoten kaynakları: kayısı, brokoli, kavun, havuç, karalahana, şeftali, balkabağı, ıspanak, tatlı patates. C vitamini kaynakları: yaban mersini, brokoli, greyfurt, kivi, portakal, biber, patates, çilek, domates E vitamini kaynakları: fındık ve tohumlar, bitkisel yağlar, buğday tohumu

3. Akıllı karbonhidratlar

Karbonhidratlar, serotonin salınımına dayanak vererek depresyon tedavisi sırasında kısmi yarar gösterirler. Genel sıhhat tekliflerinde karbonhidratlar kısıtlanır ancak depresyon tedavisi esnasında şekeri kısıtlamakla birlikte akıllı karbonhidrat olarak isimlendirilen kepekli tahıllar, meyve ve sebzeyi çokça tüketebilirsiniz.

4. Proteinden varlıklı besinler uyanıklığı artırır

Hindi, ton balığı ya da tavuk üzere protein açısından varlıklı besinler, tirozin ismi verilen bir amino asit ihtiva ederler. Tirozin, depresyonda ve depresyon tedavisinde değerli olan dopamin ve norepinefrin düzeylerine tesir eder. Bu tirozin takviyesi, sizin uyanık hissetmenizi, daha kolay konsantre olmanızı sağlar. Depresyon tedavisi esnasında, günde iki sefer protein almanız olumlu tesir gösterecektir. Sağlıklı protein kaynakları: fasulye ve bezelye, yağsız dana eti, az yağlı peynir, balık, süt, tavuk, soya eserleri, yoğurt.

5.Akdeniz tipi beslenme

Akdeniz diyetinin meyve, fındık, zerzevat, tahıl, baklagiller ve balığı çokça içerir. Hayli istikrarlı, sağlıklı beslenme modelidir. B12 ve folik asiti çokça içerir. Bu iki vitaminin eksikliği, bilhassa sigara içenlerde depresyona yol açabilir. Depresyon tedavisi alanların çokça tüketmesi gereken besinler ortasında, folik asit içeren baklagiller, fındık, birçok meyve, bilhassa koyu yeşil sebzeler, B12 içeren balık ve düşük yağlı süt eserleri üzere tüm yağsız ve az yağlı hayvansal eserler bulunur.

6. D vitaminini kâfi almak

Araştırmalar, D vitamini bakımından kâfi olan insanlara nazaran D vitamini eksikliği olan bireylerde daha yüksek oranda depresyon izlendiğini belirtir.

7. Selenyumdan güçlü besinler tüketmek

Selenyum, düzgün bir sıhhat için gerekli bir mineraldir. Düşük selenyum alımı ile depresyon ortasında ilgi bildiren çalışmalar bulunur. Çok fazla selenyum alınmasının zehirli tesirleri de vardır fakat vitamin mineral hapları dışında, olağan beslenme ile zehirli seviyede selenyum almak pek muhtemel değildir. Depresyon tedavisi alanların daha çok tüketmesi gereken selenyumdan varlıklı besinler fasulye ve baklagiller, yağsız et, düşük yağlı süt eserleri, kabuklu yemişler, deniz eserleri (istiridye, sardalya, yengeç, tatlı ve tuzlu su balıkları, kepekli tahıllar (tam tahıllı makarna, kahverengi pirinç, yulaf ezmesi gibi) sıralanır.

8. Omega-3 yağ asitleri

Omega-3 yağ asitlerinin sayısız yararları olduğunu biliyoruz. Son vakitlerde, bilim adamları, omega-3 yağ asitlerinin eksikliği depresyon ile bağlı olduğunu ortaya koymuştur. Birçok doktor, depresyon tedavisi esnasında, antidepresan ilaç ile birlikte omega-3 de başlarlar. Omega-3 yağ asitleri kaynakları yağlı balık (hamsi, uskumru, somon, sardalya, tirsi balığı ve ton balığı), keten tohumu ve fındıktır. Yeniden omega-3’ün bir diğer tipi olan alfa linolenik asit ise keten tohumu yağı, soya yağı, ceviz ve koyu yeşil yapraklı sebzeler ve kanolada bulunur.

Bu tekliflerin yanı sıra alkol ve fazla kafeinden uzak durmak, kilo fazlalığının mümkün olduğunca azaltılması da depresyon tedavisinde işleri kolaylaştıracaktır.

Depresyona karşı beslenme önerileri

• Kış aylarında bilhassa triptofan ve C vitamini açısından da varlıklı portakal, mandalina tüketimini artırın.

• Ara öğünlerde ve gece yatmadan evvel papatya ve rezene çayı için. Çayınıza bal ekleyin. Bu çay, serotonin seviyesini arttırıp, oreksin seviyesini azaltarak gevşemenize ve rahat uyumanıza yardımcı olabilir.

• Karbonhidrat ölçüsü çok düşük diyetleri uzun müddet yapmayın. Bilinçsizce yapılan bu diyetler depresyona altyapı oluşturabilir.

• Tam buğday ve bol tahıl eserleri tercih edin. Kepekli ekmek, tam buğday ekmeği, bol tahıllı ekmek ve ruşeymli ekmeği öğünlerde çeşitli vakitlerde dönüşümlü olarak bulundurun.

• Haftada 2-3 defa balık tüketin. Böylelikle serotonin ölçüsünü arttıran omega 3 alımını da artırmış olursunuz. Şayet Balık tüketmiyorsanız omega3 desteği alabilirsiniz.

• Ara öğünlerde kesinlikle muz yiyin. Magnezyum açısından varlıklı olan muz, kasların da gevşemesine yardımcı olur. Magnezyum eksikliğinde bedende yorgunluk, halsizlik, bitkinlik, depresyon görülür. Magnezyum, güç metabolizmasında rol alır ve yetersizliğinde güç metabolizmasında bozukluklar meydana gelir.

• Öğünlerinizde ceviz, fındık, badem, avokado, kuru incir, koyu yeşil yapraklı sebzeler, sert sular ve tam tahıllı eserlere yer verin. Bu besinlerin içeriğinde yer alan magnezyum bedeninizin güç depolamasını ve kendinizi zinde hissetmenizi sağlar.

• Çay, kahve, kafein içeren içecekler ve asitli kimi içeceklerden uzak durun. Bunların yerine ballı ılık süt, kakaolu süt, papatya çayı üzere seçenekleri tercih edin.

• Kış aylarında yulaf unlu besinleri tercih etmeyin. Yulaf ununda melatonin var. Kışın melatonin ölçünüz zati yükseldiğinden yulaf unlu besinleri kışın tercih etmeyin. Lakin uykusuzluk probleminiz varsa yulaf ununu tüketebilirsiniz.

• Çorbalarınıza yahut yoğurdunuza 1 yemek kaşığı keten tohumu katın. Keten tohumu moralinizi toparlamaya yardımcı olur.

• Süt ve süt eserlerini menünüzde kesinlikle bulundurun. Bu besinlerdeki kalsiyum ve B vitamininin depresyon üzerinde azaltıcı tesiri var.

• Gün çok yahut haftada 3-4 kere kesinlikle yumurta tüketin. Yumurtanızın tam pişmiş olmasına itina gösterin.

Depresyon İçin Örnek Menü

Sabah

Şekersiz ıhlamur

1 adet haşlanmış yumurta

1 dilim beyaz peynir

2 dilim tam buğday ekmeği

Bol domates salatalık yeşillik

Ara

2 tam ceviz + 1 yerli muz

Öğle 

1 kepçe çorba (10 kaşık)

3 köfte kadar et/tavuk/balık

1 çay bardağı yoğurt

1 dilim tam buğday ekmeği

Bol salata

Ara

1 orta uzunluk portakal + 1 çay bardağı süt

Akşam 

7 yemek kaşığı kurubaklagil

8 yemek kaşığı zerzevat yemeği (ıspanak,brokoli vs.)

Bol yağsız salata

1 çay bardağı yoğurt

Gece 

1 çay bardağı yoğurt + 1 tatlı kaşığı keten tohumu

Huntington’s Hastalığında Beslenme

• Huntington hastası olan bireyler ekseriyetle sağlıklı bir kiloda kalmakta zahmet çekerler. Bunun sebebi, yemek yemede zahmet, fizikî efor nedeniyle daha fazla kalori gereksinimi ya da bilinmeyen metabolik problemler olabilir. Kâfi beslenmek için günde üç öğünden fazla yemek gerekli olabilir.

• Çiğneme, yutma ve küçük kas maharetleriyle ilgili zahmetler, tükettiğiniz besin ölçüsünü sınırlayabilir ve boğulma riskini artırabilir. Yemek yerken dikkat dağıtan şeyleri ortadan kaldırarak ve yenilmesi daha kolay olan besinleri seçerek bu problemler en aza indirilebilir. Sonlu, küçük kas hünerleri olan şahıslar için tasarlanmış sofra eşyaları, kapaklı kaplar ve pipet kullanmanın da yardımı olabilir.

Huntington hastası olan kişi, er ya da geç, yeme ve içme konusunda yardıma muhtaçlık duyacaktır.

Sabah

Şekersiz çay

1 adet haşlanmış yumurta + 1 dilim beyaz peynir

2 dilim tam buğday ekmeği + Bol domates salatalık yeşillik

Ara 

 1 orta uzunluk meyve  püresi + 1 su bardağı süt

Öğle 

3 köfte kadar et/tavuk/balık

1 su bardağı yoğurt

2 dilim tam buğday ekmeği

Bol salata

Ara

1 çay bardağı yoğurt  + 2-3 grissini

Akşam

8 yemek kaşığı zerzevat yemeği 

Bol yağsız salata

1 çay bardağı yoğurt

2 dilim ekmek

Ara 

1 orta uzunluk meyve püresi