Doomscrolling: Psikolojik Etkileri ve Başa Çıkma Yolları

Son yıllarda hayatımıza giren yeni bir terim olan “doomscrolling,” özellikle sosyal medya ve haber siteleri üzerinden sürekli olarak olumsuz haberlere ve içeriklere maruz kalma alışkanlığını ifade eder. Bu davranış, ruh sağlığımız üzerinde ciddi etkiler yaratabilir. Psikoloji bilimi, doomscrolling’in neden bu kadar yaygınlaştığını ve bireyler üzerindeki etkilerini anlamaya yardımcı olabilir.

Doomscrolling Nedir?

Doomscrolling, insanların özellikle pandemi, doğal afetler, toplumsal krizler gibi olaylar sırasında sosyal medya ve haber sitelerinde uzun süreler boyunca olumsuz içerikleri takip etme alışkanlığına verilen isimdir. Bu davranış, genellikle merak ve bilgi edinme ihtiyacından doğar, ancak zamanla bir kısır döngü haline gelerek kişinin ruh sağlığını olumsuz etkileyebilir.

Psikolojik Temelleri

1. Bilgi Açlığı ve Kontrol İhtiyacı

İnsanlar belirsizlik dönemlerinde kontrol duygusunu yeniden kazanmak için bilgi arayışına girerler. Sürekli bilgi akışı, bireylere olaylar üzerinde bir miktar kontrol sahibi oldukları hissini verir. Ancak, olumsuz haberlerin sürekli takibi, aksine, endişe ve stres seviyelerini artırabilir.

2. Negatif Önyargı (Negativity Bias)

Psikoloji araştırmaları, insanların olumsuz bilgilere pozitif bilgilerden daha fazla dikkat etme eğiliminde olduklarını göstermektedir. Bu, evrimsel bir bakış açısıyla, tehlikelerden korunmak için gelişmiş bir mekanizmadır. Ancak modern dünyada bu mekanizma, bireylerin sürekli olumsuz haberlere odaklanmasına ve bu yüzden daha fazla stres yaşamalarına neden olabilir.

3. Sosyal Karşılaştırma Teorisi

Sosyal medyada, başkalarının olumsuz deneyimlerini veya dünyanın farklı yerlerindeki felaketleri görmek, bireylerin kendi yaşamlarını sürekli olarak bu durumlarla karşılaştırmalarına yol açabilir. Bu karşılaştırma, yetersizlik, korku ve umutsuzluk duygularını besleyebilir.

Psikolojik Etkileri

1. Anksiyete ve Depresyon

Sürekli olumsuz haberler takip etmek, bireylerde yüksek seviyelerde anksiyete ve depresyona yol açabilir. Olumsuz haberlere sürekli maruz kalma, dünyanın tehlikeli ve umutsuz bir yer olduğu inancını pekiştirebilir.

2. Uyku Problemleri

Doomscrolling, özellikle yatmadan önce yapılırsa, uyku kalitesini olumsuz etkileyebilir. Beynin sürekli aktif ve uyarılmış durumda olması, uykuya dalmayı ve derin uykuya geçmeyi zorlaştırabilir.

3. Ruhsal Tükenme (Burnout)

Sürekli stres ve olumsuzluklarla başa çıkmak, bireylerde ruhsal tükenmeye yol açabilir. Bu, kişinin günlük yaşam işlevlerini yerine getirme kapasitesini olumsuz etkileyebilir ve genel yaşam kalitesini düşürebilir.

Başa Çıkma Yolları

1. Dijital Detoks

Belirli aralıklarla sosyal medya ve haber sitelerinden uzak durmak, zihnin dinlenmesini sağlar. Dijital detoks, özellikle uyku öncesi dönemlerde uygulanabilir.

2. Olumlu İçerik Takibi

Olumsuz haberlerin yanı sıra, olumlu ve ilham verici içerikleri de takip etmek, denge sağlamaya yardımcı olabilir. Pozitif hikayeler ve başarı öyküleri, moral yükseltici etkiye sahiptir.

3. Zaman Sınırlaması

Sosyal medya ve haber sitelerinde geçirilen süreyi sınırlamak, doomscrolling alışkanlığını kontrol altına alabilir. Bu, belirli bir zaman dilimi belirleyerek veya dijital sağlık uygulamaları kullanarak yapılabilir.

4. Farkındalık ve Meditasyon

Farkındalık (mindfulness) ve meditasyon pratikleri, anksiyete ve stres seviyelerini düşürmeye yardımcı olabilir. Bu teknikler, bireylerin anı yaşamalarına ve olumsuz düşünce döngülerinden çıkmalarına yardımcı olur.

Sonuç

Doomscrolling, modern dijital dünyada yaygın bir davranış haline gelmiştir ve psikolojik sağlık üzerinde olumsuz etkileri bulunmaktadır. Ancak, bilinçli stratejiler ve sağlıklı alışkanlıklarla bu etkileri minimize etmek mümkündür. Dijital dünyada dengeli bir yaşam sürmek, ruh sağlığımızı korumanın anahtarıdır.