Hamilelik periyodundaki beslenme, bebeğin sağlıklı sağlıklı bir biçimde dünyaya gelmesi için ne derece kıymetli ise, emziklilik periyodundaki beslenme de o derece değerlidir. Bir bebeğin büyüme ve gelişme periyodunda alması gereken en kıymetli besin ANNE SÜTÜ’ dür ve annenin kâfi ölçüde ve nitelikte süt üretebilmek için beslenme usulüne dikkat etmesi gerekir. Anne sütü bebek beslenmesinde yeri doldurulamayan bir tabiat mükemmelidir.
Emzirme devrinde salgılanan süt, annenin aldığı besinlerin bir eseridir.Bu nedenle hamilelikte olduğu üzere emzirme periyodunda de beslenmenin iki emeli vardır.
-
Annenin besin depolarını istikrarda tutarak sıhhatini korumak,
-
Salgılanan sütün kâfi ve verimliliğini arttırarak bebeğin olağan büyüme ve gelişmesini sağlamak.
Anne sütü, bebeklerin büyüme ve gelişmelerini en yeterli formda sağlamanın yanında, onları başta ishal olmak üzere ortakulak iltihabı,kansızlık,enfeksiyon, ve hayatın ileri devirlerinde ortaya çıkabilecek kalp-damar hastalıkları,diyabet üzere kronik hastalıklardan korur.Ayrıca anne ve bebek ortasında ruhsal bağın kurulmasına yardımcı olur.
Emzirme annenin bedeninin tekrar hamilelik öncesi haline yardımcı olur.Emzirirken nizamlı yük kaybı görülürken, anne sütünün üretimi etkilenmez.
Annenin günlük tükettiği besinlerin çeşit ve ölçüsü, beden depo seviyesi, ruhsal durumu üzere etmenler süt ölçüsünü ve kalitesini tesirler.
Anne sütünün kalitesini ve ölçüsünü arttırmak için neler tüketilmelidir ?
Süt veren annelerin kendi gereksinimlerinden daha fazla sıvı, güç, protein, vitamin ve mineral tüketmesi gerekir.
Bu besin öğelerini sağlamak için tüketilmesi gereken besin kümeleri :
SÜT VE TÜREVLERİ
(Süt, yoğurt, peynir ve çeşitleri…)
Günde 3 porsiyon tüketilmelidir.
(Bir su bardağı süt yahut yoğurt, iki kibrit kutusu kadar peynir yahut çökelek bir porsiyondur.)
Bu kümedeki besinler protein ve kalsiyum açısından zengindirler. Annenin kaybettiği kalsiyum ve sıvı gereksinimini karşılar. Süt tercih edilmediğinde yerine sütlaç, muhallebi yahut sütlü çorbalar tüketilebilir.
ET, TAVUK, BALIK, KURUBAKLAGİL, YUMURTA
Günde 3-5 porsiyon tüketilmelidir.
(Bir adet orta uzunluk yumurta, bir ceviz büyüklüğünde köfte yahut et, bir kepçe kurubaklagil
yemeği, 6-8 yemek kaşığı etli zerzevat yemeği bir porsiyondur.)
Protein ve yağ açısından zengindirler. Kırmızı et tüketmek annenin artan demir muhtaçlığına takviye olmaktadır.
Bu kümede yer alan kurubaklagiller bol posa içerirler. Doğumdan sonra görülen kabızlık sorununu önlemek için gereklidir. Fakat kimi şahıslarda gaz yapabilir. Bu durumda alınmamalı yahut azaltılmalı, yerine posa oranı yüksek öbür besinler tercih edilmelidir. Bilhassa omega-3 yağ asitleri bakımından varlıklı olduğu için balık ve su eserleri tüketimi arttırılmalı, haftada 2-3 kere balık yenilmelidir.
TAZE ZERZEVAT VE MEYVELER
Günde 5-6 porsiyon tüketilmelidir.
Bu porsiyonlarda, çeşitliliğin sağlanması için pratik olarak zerzevat ve meyvelerin 7 rengi birden sağlayacak çeşitte seçilebilir.
Sebze ve meyveler vitamin, mineral, ve posa istikametinden en güçlü kümedir. Tarım eserlerinde kullanılan ilaçlar nedeniyle çok yeterli yıkandıktan sonra tüketilmelidirler.
Bazı zerzevat ve meyveler gaz yaptığı taktirde hudutlu ölçüde alınmalıdır.
DİKKAT !
Bazı gaz yapan öğeler anne sütüne geçebilir bu da bebeğin rahatsız olmasına neden olabilir. Bu nedenle beslenme örüntüsüne dikkat etmeli ve gaz yapabilmesi olası besinler tüketilmemelidir.
Bunlar ;
– Süt , Yoğurt, Ayran
– Asitli Meyveler ( turunçgiller, vişne, erik )
– Kimi sebzeler ( karnabahar, brokoli, lahana, bezelye, bürüksel lahanası, turp, pırasa, şalgam)
– Kurubaklagiller
– Bulgur
– Çiğ zerzevat ve salatalar ( söğüş domates-salatalık, salata çeşitleri, çiğ garnitürler)
– Kavun, Karpuz
* Çiğ soğan ve sarımsak gaz yapabilen besinler olmasına karşın anne sütünü sulandırıp, randımanını arttıracağı için; şayet size olumsuz tesir yapmıyorsa tercih edebilirsiniz.
TAHILLAR
(Ekmek, pirinç, makarna, çorba, börek, tatlı vb.)
Günde 6-11 porsiyon tüketilmelidir.
(Bir ince dilim ekmek, üç yemek kaşığı dolusu pilav yahut makarna ve bir kase çorba bir porsiyondur.)
Bu kümedeki besinlerin karbonhidrat oranı yüksektir. Gebelik sırasında 15 kilo ve üzerinde kilo alan ve gebelik öncesi yükü olağanın üzerinde olan annelerin belirtilen ölçülerin üzerinde tüketmemelerinde fayda vardır.
Bu kümede yer alan tam tahıllı ekmekler kabızlığı olan anneler tarafından tercih edilmelidir.
YAĞ
Annelerin besinlerle aldığı yağ, anne sütünün yağ içeriğini tesirler. Bu nedenle her çeşit sıvı yağdan tüketilmelidir. Zeytin yağı ve öbür sıvı yağlardan ( ayçiçek, soya yağı, mısır özü, fındık yağı) karışım halinde tüketilmesi faydalı olur.
EMZİRME PERİYODUNDA ANNEYE PRATİK ÖNERİLER
-
Anneler eski kilolarına dönmek için çabuk etmemelidir. Bu mühlet altı ay yada daha fazla sürebilir.
-
Gebelik sırasında önerilenden fazla kilo alınmışsa her ay bir – kilo vermek olağandır. Ayda iki kilodan fazla yük kaybı olağan değildir.
-
Loğusalarda zayıflama diyeti uygulanmamalıdır. Fakat unlu, yağlı ve şekerli besinleri çok yememeye dikkat edilmelidir.
-
Bebeğini emziren anneler süt salınımı için harcadıkları güç nedeniyle eski formlarına daha çabuk kavuşurlar.
-
Emzirme devrinde sütün boşalması için annenin uygun beslenmesi, gerilimden uzak ve gereğince dinlenmiş olması ve bebeğini sık aralıklarla emzirmesi kıymetlidir.
-
Doğumdan sonra bebek emzirilirken gebelik öncesi periyoda nazaran daha fazla sıvı besin alınmalıdır.
-
Sıvı alımı günde ortalama 3 litre ( 10-12 su bardağı ) kadar olmalı ve bilhassa su, ıhlamur, nane, papatya, ısırgan üzere çayları, komposto suları, taze sıkılmış meyve suları, limonata ve süt üzere hafif doğal içecekler halinde tercih edilmelidir.
-
Kalsiyum tarafından güçlü olan süt, yumurta, peynir üzere besin kümeleri kesinlikle günlük beslenme programında yer almalıdır.
-
Her gün kesinlikle yumurta, etli zerzevat yemeği yahut kurubaklagil yemeği beslenme programında yer almalıdır.
-
Salam, sosis, sucuk üzere katkı unsuru (dayanıklılığı arttırmak emeli ile eklenen) içeren besinlerden mümkün olduğunca uzak durulmalıdır.
-
Vitamin ve mineral istikametinden varlıklı zerzevat ve meyvelere her öğünde yer verilmelidir.
-
Mutlaka iyotlu tuz kullanılmalıdır.Çünkü ana rahmindeki bebeğin gelişiminde değerli olan, yetersizliği zeka geriliğine neden olan iyot doğal besinlerle alınamaz.
-
Çay, kahve, kola ‘kafein’ içerdikleri ve anne sütüne geçerek bebeğin sıhhatini olumsuz istikamette etkilemelerinden ötürü tüketimlerinden mümkün olduğunca uzak durulmalıdır.
Ayrıca yemeklerle birlikte içilen çay kansızlığa neden olmaktadır. Bu nedenle, tüketilmesi halinde yemek yendikten 1-2 saat sonra açık, limonlu içilmelidir.İçecek olarak ıhlamur, nane, papatya,ısırgan,kuşburnu üzere bitki çayları tercih edilmelidir.
-
Demir eksikliği emzirme periyodunda sık karşılaşılan bir sıkıntıdır. Anne sütüyle
bebeğe geçen demir, bebeğin demir depolarının dolması ve kan üretiminde kullanılması açısından kıymetlidir.Günlük beslenmede kesinlikle et, tavuk, balık, yumurta, sakatatlar, ceviz, badem üzere kuru yemişler, üzüm,kayısı, erik, pestil üzere kurutulmuş meyveler, kuru fasulye, nohut, mercimek üzere kuru baklagiller, pekmez ve yeşil yapraklı sebzeler demir tarafından varlıklı yiyeceklerdir.
-
Sebzelerin, makarna ve eriştenin haşlama suları dökülmemelidir. Kuru fasulye, nohut ve barbunya üzere kuru baklagiller düzgünce yıkandıktan sonra ıslatılmalı ve haşlama suları dökülmemelidir.
-
Yemekleri pişirme formülü olarak haşlama, ızgara ve fırında tercih edilmelidir.
-
Hazır meyve suları gazoz ve kolalı içecekler yerine taze sıkılmış meyve suları, limonata, ayran tercih edilmelidir.
-
Tarım eserlerine haşere öldürücü ilaçlar atıldığından zerzevat ve meyveler düzgünce yıkanmalıdır.
-
Yiyecekler hazırlanırken ellerin pak olmasına dikkat edilmelidir. Eller sık sık sabunlu suyla yıkanmalıdır.
-
Sigara ve alkol, yapay tatlandırıcılar anne sütüne geçtiği için kullanılmamalıdır.
Anne sütünü neler arttırır ?
-
Bebeğinizi doğar doğmaz birinci yarım saat içinde emzirmelisiz. Daha sonra da tertipli emzirmeye devam etmelisiniz.
-
Düzenli, kâfi ve istikrarlı olarak besin kümelerini içeren bir beslenme programı uygulamalısınız.
-
Sıvı alımınızı (çorbalar, komposto suları, ayran vb) arttırmalısınız.Özellikle günde
2,5-3 litreye yakın su tüketmelisiniz.
-
Sıvı alımınızı arttırırken, kompostolardan, bitki çaylarından takviye alabilirsiniz. Örneğin ısırgan otu çayının anne sütü oluşumunda olumlu tesirleri bilinmektedir.