-
Dünya Sıhhat Örgütü (WHO), genetik yapısında doğal yollarla oluşamayacak değişiklikler meydana gelmiş canlıları, genetiği değiştirilmiş organizmalar olarak tanımlamaktadır.
-
Bu eserlere “Transgenik ürünler” denmektedir.
GDO NERELERDE KULLANILIYOR?
-
Tarımda, tıpta, kağıt, dokuma ve besin endüstride kullanılmaktadır.
-
Sağlık bölümünde, şeker hastalarının kullandığı insülinin tamamı, test kitlerinin, kanser ilaçlarının, aşıların ve antibiyotiklerin kıymetli bir kısmı çağdaş biyoteknolojik tekniklerle yani GDO’lu organizmalardan üretilmektedir.
-
Gıda sanayisinde genetiği değiştirilmiş mikrocanlılar (bakteriler, mayalar ve küfler) ekmek, bira, peynir, bağcılık eserleri üzere çeşitli üretimlerde, enzim ve besin katkı unsuru olarak(stabilizatör, kıvam artırıcı, emülgatör, tatlandırıcı, hami, renklendirici ve tat verici gibi) kullanılmaktadır.
GDO’LARIN KULLANILDIĞI ESERLER NELERDİR?
-
Domates, patates, mısır, muz, biber, soya, kanola, ayçiçeği, çilek, şeftali, ananas, üzüm, pirinç, ceviz, tahıl, balık, süt, peynir, sosis, sucuk, koyun eti ve inek et ve süt eserleri ve birçok paketli sos, krema, bisküvi ve kraker üzere eserlere de katılmaktadır.
NEDEN BESİNLERİN GENETİĞİ DEĞİŞTİRİLİR?
GENEL MAKSAT; Raf ömrünü uzatmak, Toksik unsur oranını azaltmak, Antibiyotiklere direnç, Herbisitlere dayanıklılık, Randıman artışı, Allerjik tesirin azaltılması, Laktoza hassas bireyler için süt içeriğinin değiştirilmesi üzere besine özel hedefler literatürde mevut. Ve daha çok araştırmaya muhtaçlık vardır.
NOT:
-
Muz, ahududu, çilek, kiraz, ananas, biber, kavun ve karpuzda hala çalışmalar devam etmektedir.
-
Tahıllardan ise sırf çeltikte yabancı ot ilacına dayanıklılık sağlayan bir gen transferi yapılmıştır.
-
Buğday, arpa üzere yüksek ekonomik bedele sahip eserlerde şimdi üretime sokulmuş bir transgenik eser bulunmamaktadır.
GDO’NUN FAYDALARI NELERDİR?
-
Besin ölçüsünü artırılması ve içeriğinin zenginleştirilmesi
Altın pirinç üretimi, fazla büyüme hormonu salgılayan et üretiminin arttırıldığı balıklar
-
Besinlerin alerjik özelliklerinin azaltılması
Alerjik tepkilerin büyük bir kısmından sekiz tıp besin sorumludur: Yer fıstığı, yumurta, inek sütü, soya, buğday, kabuklu deniz canlıları, balık, fındık
-
Besinlerin aşılama emeliyle kullanımı
Aşıların kıymetli olması, uygulanma biçimi, uygulanması için eğitimli çalışana gereksinim duyulması, taşınması ve saklanmasının sıkıntı olması, insanların sosyo kültürel yapısı üzere birçok nedenle pek çok kişi aşıya ulaşamamaktadır. Tükettiğimiz sıradan bitkilere aktarılacak genler vasıtasıyla patojen mikroorganizmaların çeşitli proteinlerini sentezleyen bitkiler elde edilerek bu bitkilerin aşı olarak kullanılmasına çalışılmaktadır.
-
Besinlerin tedavi emeliyle kullanımı
Örnek: Kolera ve diyarenin önlenmesi için üretilen genetiği değiştirilmiş patatesler tesirli olmuştur.
Örnek: Antihipertansif tesiri olan ovokinin içeren soya, laktoz intoleransı olan bireyler için üretilmiş laktoz içeriği azaltılmış süt, tedavi emelli örneklerdir.
-
Herbisit ve pestisitlerin kullanımındaki azalmaya bağlı yararlar
Çin’de zararlılara karşı sağlam transgenik pamuk üreticilerin sıhhat sıkıntılarında olumlu gelişmeler gözlenmiştir. Açıklama olarak da tarım ilacı kullanımındaki azalma gösterilirken ilaç kalıntılarının içme sularına daha az karışmasına da değinilmiştir.
GDO’NUN ZİYANLARI NELERDİR?
-
Artmış alerjik tepki riski
Yapılan araştırmalarda; Brezilya’da soyaya aminoasit profilini güçlendirmek için fındık-ceviz üzere sert kabuklu yemiş gen proteininin aktarılması sonucu meydana gelen eser, alerjik tepkileri artırması nedeniyle piyasadan çekilmiştir.
-
Antibiyotik direnç genleri
Antibiyotiğe dirençli bu genleri içeren GDO’ların insan ya da hayvana geçmesi sonucunda direnç oluşturması nedeniyle birçok hastalığın tedavisinde kullanılan antibiyotiklerin etkisiz kalabileceği ve ortaya çıkacak enfeksiyonların denetim altına alınmasının sıkıntı olacağı düşünülmektedir.
-
Toksik tesirlerin görülmesi
Genetiği değiştirilmiş eserlerin olumsuz tepkilerinden biri de toksin oluşturmalarıdır. 1967 yılında ABD‟de Lenapo patatesi olarak tanımlanan patates, cips imalinde kullanılmak üzere kuru hususu yüksek olacak biçimde geliştirilerek piyasaya sunulmuştur. İki yıl sonra bu patates tipi solanin toksini oluşturması nedeniyle Amerikan Tarım Bakanlığı tarafından piyasadan toplanmıştır.
-
Besin pahasındaki değişmeler
-
Zararlı bakterilerde dayanıklılığın artması
Herbisitlere ve böceklere dayanıklılık üzere bitkilere aktarılan yeni genetik özelliklerin çapraz tozlaşma sırasında doğal cinslere, yabani çeşitlere ve böceklere kaçışı kelam konusu olabilir.
-
GDO genlerinin, toprak, su ve ekosisteme geçişi
-
Biyolojik çeşitliliğin yok olması
SONUÇ
-
Bu hususta yapılan birçok çalışmaya karşın GDO’ların faydalı ya da ziyanlı olmaları konusunda şimdi kesin bir yargı öne sürülememektedir.
-
Bunun nedeni GDO teknolojisinin yeni olması ve uzun vadede nasıl bir tesir göstereceğinin bilinmemesidir.
GENETİĞİ DEĞİŞTİRİLMİŞ BESİNLER VE AMAÇLARI
