‘Sizce hangi hastalık vefata en çok neden olur?’ diye soracak olsak birçok kişinin aklına gelecek birinci karşılık kanser olacaktır. Lakin yapılan çalışmalar koroner kalp rahatsızlığının vefata neden olan hastalıkların en başında geldiğini söylüyor.
Koroner arterler kalp kasına oksijen ve besin taşıyan damarlardır. Kalbin etrafını taç üzere sardığı için bu ismi almıştır. Kan ve lenf damarlarımızın en içinde endotel katman bulunmaktadır. Sağlıklı bir bireyin atardamarları esnek ve sağlamdır. Birebir vakitte pürüzsüz bir yüzeye sahiptir. Bu nedenle düzgün bir kan akışı görülmektedir. Kanda bulunan yağ oranı artarsa endotel katmanda bulunan akyuvarlar ve trombositler yapışkan bir hal alır. Bu yapışkanlık ilerledikçe endotel katmana akyuvarlarımız yapışarak LDL (kötü huylu) kolesterolü yutar. Bu durum ilerledikçe akyuvarlar damar sertliğine neden olan plakları oluşturur. Plaklar büyüme özelliğine sahiptir kalsiyum içerirler ve büyüdükçe damarlarımızı daraltırlar. Tüm bunların sonucunda ise artık damarlarımızdan sağlıklı bir kan akışı olmaz damarlarımız gereğince beslenemez ve oksijenden mahrum kalırlar. Angina pektoris (göğüs ağrısı) beraberinde kalp krizini getirir.
Hipertansiyon (yüksek tansiyon), diyabet üzere hastalıkların da nedeni olan obezite kalp hastalıklarını en çok tetikleyen etkendir. Bireyler az oranda kilo kaybettiklerinde bile kan analizlerinde düzelme görülmektedir. Klinik araştırmaların sonuçları diyette olumlu istikamette yapılan değişiklerle serum kolesterolünün ve LDL-kolesterolün düşüşünün sağlandığı takdirde koroner kalp hastalıkları riskinin azaldığını göstermiştir. Kolesteroldeki %1’lik düşüş hastalık riskini %2 azaltmaktadır. Bu nedenle kalp damar hastalıklarında çözüme ulaşmak için birinci ve en değerli basamak beslenme tertibinizi düzeltmek ve kaliteli bir hayat haline geçmek olacaktır.
Çözüme ulaşmak için dikkat edilmesi gerekenler:
-
YAĞ TÜKETİMİ: Koroner kalp hastalığının oluşumunda en kıymetli faktör, kolesterolün kanda taşınmasını sağlayan lipoproteinlerden düşük dansiteli lipoprotein olan LDL kolesterolün oksidasyonudur. Yapılan çalışmalarda LDL ölçüsünün artmasında tüketilen yağ tipinin tesirli olduğu gösterilmiştir. Doymuş yağın fazla ölçüde tüketilmesi ve tekli-çoklu doymamış yağ asitleri ortasındaki istikrarın sağlanamaması koroner damarlarda aterom oluşum riskini artırmaktadır. HDL kolesterolün kanda artması ise kolesterolün karaciğere taşınarak safra ve misal eserlere yıkılır. Yani HDL LDL’nin bilakis koroner kalp hastalığı riskini azaltılmış olur. Katı yağların doymuş yağ oranları yüksektir. Bu nedenle katı yağlar yerine sıvı yağlar tercih edilmelidir. Trans yağ asidi tüketimi kalp hastalıklarının artışına neden olmaktadır. Tereyağı, margarin üzere katı yağlar yerine oleik asit ölçüsü yüksek olan zeytinyağı tüketilmesi önerilmektedir. Zeytinyağı oleik asit içeriği ile LDL kolesterolü düşürür. LDL’yi düşürüp HDL’yi arttırmak istiyorsanız tekli doymamış yağ asitlerinin yanında omega-3 yağ asitlerine de beslenmenizde yer vermeniz değerlidir. 2 yaşından itibaren yağsız yahut yarım yağlı süt, peynir, yoğurt tercih edilmelidir.
-
ET VE ET ESERLERİ: Kırmızı etin doymuş yağ içeriği yüksektir. Balık-deniz eserleri, tavuk, hindi etinin tercih edilmesi daha gerçek olacaktır. Homosistein, kalp damar sağılığınız için kıymetli olan ve et eserlerinde bulunan bir aminoasittir. B6, B12 ve folik asit istenilen ölçülerde alınırsa homosisteinin ziyanlı olabilecek tesiri kalmamış olur. Balık içerisinde omega-3 yağ asitlerini içerir bu yağ asidi çeşidi ise HDL denilen güzel kolesterol ölçüsünü arttırmaktadır. Sakatatların tüketilmesi ise yanlış tercih olacaktır. Etlerin görünen yağları kesinlikle temizlenmelidir. Görünen yağlar temizlense bile etin görünmeyen yağ oranı %20’dir. Bu nedenle et yemeklerine yağ koyulmamasına dikkat edilmelidir. Et tercihiniz kadar pişirme yolunuz de tesirli olacaktır. Kızartma, kavurma yerine haşlama, ızgara, fırında pişirme yahut buğulama usulü tercih edilmelidir.
-
YAĞLI TOHUMLAR: Omega-3, arginin aminoasidi, magnezyum minerali ve E vitamini içeriği ile LDL kolesterolü azaltırken HDL kolesterolü yükseltir. Ancak bu noktada her şeyin fazlasının sağlığınızda ziyan oluşturacağını unutmamalısınız. Diyetisyen denetiminde tüketmeniz gereken ölçüler düzenlenmelidir.
-
SARIMSAK: Potasyum, A vitamini, C vitamini içerir. Kan pıhtılaşmasını önleyerek damarların tıkanmasını da engellemektedir. Kan basıncını ayarlarken kalp ve damar rahatsızlıkları içinde mucize bir besindir.
-
POSA TÜKETİMİ: Gerekli posa alımı sağlandığı vakit safra asitlerinin emilimi engellenir ve karaciğerde kolesterol sentezi için gerekli olan ögeler azalmış olur. Bunun için posa tüketimi arttırılmalıdır. Kuru baklagiller, tahıllı besinler, meyve, zerzevat bol posa içerir. Bu takdirde hipertansiyon, LDL, kan şekerinde düşüş gözlenmektedir. Bu durumda kalp damar hastalıklarına yakalanma riskini azaltmaktadır.
VİTAMİNLER-MİNERALLER, KOENZİMQ-10: A-C-E vitaminleri antioksidan dediğimiz bedenimizi özgür radikallerden koruyan vitaminlerdir. C vitamini bu özelliği ile LDL kolesterolü düşürürken HDL kolesterolün yükselmesini sağlamaktadır. Buda kalp ve damar sıhhatimiz için olumlu bir tesirdir. E vitamini ise trombositlerin yapışmasını önleyici tesir yaparak daha pürüzsüz, sağlıklı damarların ve nizamlı kan akış suratının olmasını sağlar. Kalsiyum, demir, manganez, bakır, magnezyum ve daha birçok mineralin bedeniniz için sağladığı faydalar vardır. Tüm bunlardan kâfi formda faydalanabilmek için meyve ve zerzevat tüketiminize dikkat etmeniz gerekmektedir. Kalsiyum, kan basıncının ayarlanmasına yardımcı bir mineraldir. Ve damarlarınızın daha kuvvetli olmasıyla irtibatlı olarak hastalık riskinizi azaltıcı tesiri vardır. Magnezyum, kan yağlarının yok edilmesinde misyonlu bir mineraldir. Krom, kanda bulunan kolesterolün hücrelere girişini sağlar. KoenzimQ-10, kalp sıhhati için olumlu tesirler gösterir. KoenzimQ-10 bilhassa balık yağı, susam yağı, ıspanakta bulunur.