SAĞLIKLI BESLENME

Şişmanlık sıhhatimiz açısından önemli bir tehdit oluşturuyor mu?

Obezite yada başka bir tabirle şişmanlık yağ dokusundaki artışa bağlı olarak beden yükünün artmasıdır. Hastalıklar dışında harcanan güçten daha fazlasının bedene alınmasıyla oluşur. Şişman yetişkin bireylerin %30 unun bebeklik ve çocuklukta da şişman olduğu araştırmalarda saptanmıştır.

Sağlıklı beslenme bedenin yenilenebilmesi, varlığını sürdürebilmesi ve gelişebilmesi için gerekli olan besin öğelerinin yaş cinsiyet ve aktivite ye nazaran uygun ölçülerde alınıp kullanılmasıdır.

Her bireyin günlük güç ve besin öğeleri(karbonhidrat protein yağ vitamin mineraller) muhtaçlıkları farklıdır. Siz besinlerin duygusal kalitesinden(görünüm, aroma, tat yapı ve lezzet vb..)hoşlanırken bedeninizde besinlerde bulunan besin öğelerinin ömrü sürdürme fonksiyonlarından yararlanmaktadır. Besinler sindirim sırasında besin öğelerine parçalanır ve kana geçerler ve buradan da bütün dokulara taşınarak bedene fayda sağlarlar.

sağlığın korunması için 4 temel besin öğesine gereksinim vardır:

Süt ve süt eserleri: Protein, kalsiyum ve fosfor içerir. A ve B vitaminleri bakımından zengindir. Kemik, kas, iskelet yapısı ve dişler için gereklidir.

Et, yumurta, kurubaklagiller: Kaliteli proteinlerin yanı sıra A, B ve E kümesi vitaminleri içerir. Hücre ve kan üretimi ve taşınması için gereklidir.

Sebze ve meyveler: C ve A vitamini açısından güzel bir kaynaktır. Sarı yeşil ve turuncu renkteki meyve ve sebzelerde bol ölçüde potasyum vardır. Bağışıklık sisteminin korunması için gereklidir. Antioksidan içeriği yüksek bir kümedir.

Tahıl ve tahıl eserleri: Karbonhidrat tarafından varlıklı olduğu için âlâ bir güç kaynağıdır. B kümesi vitaminlerinden zengindir. Bedenin hudut hücresi üretmesi ve konsantrasyonun sağlanması için gereklidir.

Şişmanlığın nedenleri:

1)Yanlış eslenme alışkanlıkları: Kolay karbonhidratlardan varlıklı şeker ve şekerli besinler ile yağ ve yağlı besinlerin(kızartma, mayonez, krema vb.)aşırı tüketilmesi şişmanlığa neden olmaktadır. Bireylerin kahvaltı yapmaması ve öğün tertibinin olmaması şişmanlık riskini arttırmaktadır.

2.) Hormonsal nedenler: Böbrek üstü bezleri, tiroit ve insülin hormonlarının işlevlerindeki bozukluklar sonucunda iştah artabilir ve metabolizma suratı yavaşlayabilir. Güç istikrarı bozularak şişmanlık artabilir. Son yıllarda en sık görülen sıhhat sorunu insülin direncidir. Bel etrafındaki yağ dokusunun artması iç organların yağlanmasını tetikler.

3)Kalıtımsal nedenler: Soyağaçları incelenen şişman anne ve babaların çocuklarının şişmanlık oranının, zayıf anne-babaların çocuklarına kıyasla 3 kat daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Bu durum yetişkin bireyleri dolaylı olarak etkilemektedir zira çocukluk periyotta şişman olan çocukların, yetişkin periyotta de şişman bireyler olma oranı yüksektir.

4) Ruhsal nedenler: bireyde heyecan, meşakkat, iş gerilimi, başarılı olamama korkusu ve telaşlarıyla birlikte iştah artışı başlar. Farkında olmadan yediği atıştırmalıklar vakit içinde alışkanlığa dönüşür. Bu atıştırmalar şişmanlık riskini arttırır.

5) Yaş ve cinsiyete bağlı nedenler: bayanlarda bedenin yağlanması, erkeklere nazaran daha fazladır. Erkeklerin kas kitlesi gelişirken, bayanlarda yağlanma artmaktadır. Uzun mühlet hareket etmemek, TV ve bilgisayar karşısında fazla vakit geçirmek, her iki kümede da bedendeki yağlanmayı arttırmaktadır.

Şişmanlık hastalıklara yakalanma riskini arttırır ve ömür kalitesini olumsuz tesirler. Günümüzde Tip 2 diyabet, kan lipitlerinin yüksek olması, insülin direnci karaciğer yağlanması sık görülen sıhhat meselelerinden sadece birkaçıdır. Bu üzere durumlarda yapılması gereken bireylere düşük kalorili diyetler değil, sıhhatini esirgeyici ve beslenme şuuru oluşturacak sağlıklı menüler hazırlamak ve beslenme davranışı değişikliği sağlamaktadır.

ŞİŞMANLIK SORUNU OLAN ŞAHISLAR NASIL BESLENMELİ?

• Gün içerisinde öğün tertibi oluşturulmalı, günde 4-6 öğün yenmeli.

• Günde 1,5-2 litre su içmeli, gazlı içecekler azaltılmalı.

• Şekerli ve yağlı yiyecekler azaltılıp onların yerine lifli yiyecekler (meyve ve zerzevat ) arttırılmalı.

• Günlük aktivite arttırılarak bireylerin daha fazla hareket etmesi sağlanmalı, kişi sevdiği bir spor kısmına yönlendirilmeli.

• Kemik ve kas yapısının korunması için günlük beslenmesinde kâfi kalsiyum ve demir alınması sağlanmalı (süt ve süt eserleri, et, yumurta).

• Kahvaltı yapmalı. Ayrıyeten yemek yeme nizamı kadar uyku nizamı de şişmanlığın oluşmamasında değerli.

• Kızartmalar yerine ızgara ve fırın yemekleri tercih edilmeli.

• Ara öğünlerde sağlıklı yiyecekler tercih edilmeli(fındık, ceviz, meyve, süt gibi)