Yüksek ölçülerde şeker tüketimi fazla güç alımının yanında öbür besin öğelerinin yerine geçmesi potansiyel olarak ortaya koyduğu kaygılardandır. Okul öncesi çocuklarda yapılan bir çalışmada eklenmiş şekerden gelen güçleri toplam enerjinin %25‘inden fazla olanlarda öbür besin öğelerinin alımlarının azalmakta olduğu bulunmuştur. Araştırmada kolay şekerden gelen gücün %10’un üstünde olanlarda posa ve protein alımlarının daha az, yağ tüketimlerinin daha fazla olduğu tespit edilmiştir.(1)
Zamanla çok şekerli besinler yemek, insülin direncine yani hiperinsülinizme yol açar. Hiperinsülinizm, insüline misal büyüme faktörü (IGF) bağlayıcı protein-1 ve -2 (IGFBP-1 ve IGFBP-2) sentezini azaltarak hür IGF-1 seviyesini artırır. Özgür IGF-1 çabucak hemen bütün dokular için potent bir mitojeniktir. Yani hücre üremesini denetimsiz bir halde artırarak kansere neden olur (2-3).
Gerçekten hiperinsülinizmin pankreas hücrelerinin sayısını arttırdığı gösterilmiştir (4-5). Ayrıyeten glukozun direkt olarak hücrelere toksik tesirde bulunması da pankreas kanserine neden olabilir (6). IGF-1 her beşerde bulunan bir hormondur ve büyüme hormonu tesirini IGF-1 üzerinden gösterir. IGF yoksa büyüme hormonunun büyüme üzerine hiçbir tesiri olamaz.
Bu ortada süt üretimini artırmak için ineklere verilen büyüme hormonunun da fazla alındığında IGF-1’i artırdığını bilmekteyiz. Bu nedenle mandıra sütü dışındaki sütleri içerken bu noktayı ihmal etmemeliyiz.
American Journal of Clinical Nutrition’ın Kasım 2006 sayısında yayınlanan bir makalede, İsveç’te yapılan bu çalışmada, tedavisi en umutsuz kanser olan pankreas kanserinin şekerli yiyecekler ve içeceklerle beslenenlerde besbelli bir formda daha fazla görüldüğü gösterilmiştir.
1995-1997 yılları ortasında yapılan bu çalışmada bayan ve erkek yaklaşık 80,000 kişi incelenmiş ve bu mühlet içinde 131 bireyde pankreas kanseri ortaya çıkmış (7). Hastaların diyetleri incelendiğinde günde iki ya da daha fazla şekerli meşrubat (gazoz, kola, şekerli meyve suları vb) içenlerde, meşrubat içmeyenlere oranla pankreas kanserinin %90 daha fazla olduğu gösterilmiş.
1. Okul Çağı Çocuklarında Şeker Tüketiminin Vücut Kütle İndeksine Tesirinin Kıymetlendirilmesi, Eda KÖKSAL, Merve Şeyda KARAÇİL, Gazi Üniversitesi, Sıhhat Bilimleri Fakültesi Beslenme ve Diyetetik Kısmı, Ankara, Türkiye
2.Attia N, Tamborlane WV, Heptulla R et al. The metabolic syndrome and insulin-like growth factor I regulation in adolescent obesity. J Clin Endocrinol Metab 1998; 83: 1467–1471.
3.Gupta K, Krishnaswamy G, Karnad A, Peiris AN. Insulin: a novel factor in carcinogenesis. Am. J. Med Sci 2002;323:140–145.
4.Henderson JR, Daniel PM, Fraser PA. The pancreas as a single organ: the influence of the endocrine upon the exocrine part of the gland. Gut1981; 22 :158 –67.
5.Fisher WE, Boros LG, Schirmer WJ. Insulin promotes pancreatic cancer: evidence for endocrine influence on exocrine pancreatic tumors. J Surg Res1996; 63 :310 –3
6.Robertson RP. Chronic oxidative stress as a central mechanism for glucose toxicity in pancreatic islet beta cells in diabetes. J Biol Chem2004; 279 :42351 –4
7.Larsson SC, Bergkvist L, Wolk A. Consumption of sugar and sugar-sweetened foods and the risk of pancreatic cancer in a prospective study Am J Clin Nutr 2006 84: 1171-1176.
