Sosyal medya ve toplumda zayıf olma algısı o kadar yerleşti ki yediden yetmişe herkes zayıf olma telaşında..Bunu sağlıklı olarak yapan da var, günlerce aç kalıp bedenine türlü azaplar çektiren de var. İsterseniz gelin bu diyetleri daima birlikte inceleyelim. Obezite; beden tartısının olması gerekenden daha fazla olmasıdır. Obezite, bedende yağ dokusu oranının artması sonucu ortaya çıkan bir tablodur. Obezite uzun süren bir güç dengesizliği sonucudur. Bunun aşikâr başlı nedenleri:
1.Fazla yeme,
2.Fiziksel hareketlerin azlığı,
3.Psikolojik bozukluklar,
4.Metabolik ve hormonal bozukluklar
5.Kalıtımsal faktörler.
Bu faktörler ortasında en kıymetlisi, fazla yemedir. Birçoğumuz kendi yediklerimiz ve içtiklerimiz hakkında net bilgilere sahip değiliz. Kimilerimiz, fizikî hareketler için harcanan güç konusunda da gereğince bilgi sahibi değiliz. Hareket ediyorum diye fazla yemek, bazen farkında olmadan şişmanlığımıza da yol açabilir.
Obezite tedavisinde; diyet tedavisi, fizikî aktivitenin artırılması, davranış değişikliği, ilaç tedavisinin birkaçı ya da hepsi kullanılmaktadır. Burada unutulmaması gereken nokta, her ne kombinasyon kullanılırsa kullanılsın, kalıcı tahlil için beslenme tedavisininde (diyetin) muhakak uygulanması gerektiğidir. Diyet obezite tedavisinin birinci basamağını oluşturur. Diyet atlanarak öbür tedavi usullerine geçiş, şişmanlık tedavisinde başarısızlığa neden olur. Diyet sözü bile çoğumuzda daha başlangıçta negatif bir algıya sebep oluyor. Aslında diyetin manası, kişinin sağlıklı beslenme programına alınmasıdır. Obezitenin, diyet tedavisindeki emeli, hastanın ülkü kilosuna indirilmesi; bunu başardıktan sonra da bir ömür uzunluğu sağlıklı beslenme alışkanlığı edinerek, istediklerini yiyerek lakin yeniden oto denetimi sağlayarak ülkü yahut ülküye yakın beden tartısının korunmasıdır. Bu, lakin kişinin ömür biçiminde sağlıklı ve daima bir değişiklik yapması ile mümkün olacaktır. Tıpkı aile içinde yalnızca şişman olan kişinin bu programa uyması ve uymaya zorlanması hudutlu ve süreksiz bir fayda sağlayacaktır. Bu sebeple uygulamada ikilem ortadan kaldırılarak ailenin tüm bireylerinin programı uygulaması sağlanmalıdır. Bunun birinci kaidesi mutfak değişikliklerinin yani, mutfak ıslahatının yapılmasıdır. Mutfak iştah açıcı, şişmanlatıcı özelliğinden çıkarılıp, ülkü kiloyu kollayıcı kaloriyi sağlayacak nitelik ve çeşitlilik özelliğine kavuşturulmalıdır.
Beslenme tedavisinde atlanılmaması gereken nokta, programın bizim kişisel özelliklerimizi yansıtan bir çerçevede olmasıdır. Ağız tadımızı bozmayacak, sosyo-ekonomik durumuza uygun, hayat üslubumuza adapte olmuş, esnek, çok fazla yasak içermeyen, beslenme alışkanlıklarımızı uzun vadede değiştirecek formda sunulmalı, kısa devirli şok programlar olmaması kıymetlidir.
Sağlıklı beslenme programının obezitedeki yerini ve özelliklerini belirtikten sonra, yanlışlı diyet programlarının (şok diyet programları) bize verdiği ziyanlardan bahsetmekte ve bilgilerimizi tazelemekte yarar var.
HATALI ZAYIFLAMA PROGRAMLARININ ÖZELLİKLERİ
-
Bireye has olamayan beslenme programları,
-
Kısa müddette süratli kilo kaybını sağlayan çok düşük güçlü diyetler,
-
Tek tip besine dayalı diyetler,
-
Karbonhidratları ve proteinleri ayırma diyetleri,
-
Akupunktur ile birlikte yapılan açlık diyetleri,
-
Diüretik tesir yapan ilaçlar, otlar, çaylar ve saunalar.
-
Bilinçsizce kullanılan zayıflama hapları ile.
-
Günümüzde internette bile satışı kolay olan, yalnızca insanların hayallerini satın almaya yönelik, bitkisel ismi altında satılan zayıflama dayanak eserleri içeren zayıflama programları.
Hatalı zayıflama programlarına birkaç örnek verelim:
-
İsveç Diyeti: Yaklaşık 1 hafta uygulanan ve haftada 2-3 kg yük kaybına neden olan çok düşük kalorili ( yaklaşık 500 kkal) bir diyettir.
-
Tek Tip Besine Dayalı Diyetler: Lahana çorbası diyeti, domates diyeti, soğan çorbası diyeti tek tip besine dayalı diyetlere örnektir.
-
Beverly Hills Diyeti: Tek besine dayalı bir diyettir. Gücü yaklaşık 900 kkal/gün civarındadır. Gücün karbonhidrattan gelen oranı %95, proteinden gelen oranı %5 ve yağdan gelen oranı ise % 0’dır. Bu diyette protein, vitaminler ( B kümesi vitaminler) ve mineraller (kalsiyum, çinko, demir, fosfor, magnezyum) yetersiz bulunmaktadır.
-
Pritikin Diyeti: Vejeteryan tipi, düşük yağlı ve yüksek posalı bir diyettir. Gücü yaklaşık 700-1200 kkal/gün civarındadır. Güç karbonhidrattan gelen oranı % 65, proteinden gelen oranı %25 ve yağdan gelen oranı ise % 10’ dur. Bu diyet ise B12 vitamini ve kalsiyum açısından yetersizdir.
-
Formüla Diyetler: Hazır toz yahut sıvı formdaki eserleri içerir. Öğün vaktinde olağan besinler yerine bu eserler tüketilir. Gücü yaklaşık 400 kkal/gün yahut 900 kkal/gün civarındadır.
-
Kan Kümesi Diyetleri: Bireylerin kan kümelerine nazaran uygulanan diyetlerdir. Örneğin bireyin kan kümesi ‘A’ ve ‘0’ ise diyette süt ve eserleri bulunmamaktadır. Gücü yaklaşık 900-1000kkal/gün civarındadır.
-
Ketojenik Diyetler: Karbonhidrat ölçüsü çok kısıtlandığında( günlük 50 g altında) kanda keton cisimciklerin artmasına, yani ketosize neden olan diyetlerdir.
-
Düşük kalorili ketojenik diyetler: Bu diyetlerin karbonhidrat içerikleri günlük gücün yaklaşık % 5’ i kadar yani çok düşüktür, protein ve yağ içerikleri ise yüksektir.
-
Çok düşük kalorili ketojenik diyetler
-
Açlık Diyeti: Bu diyetin gücü günlük 200 kkal den azdır. Birinci 2-3 haftada günde 1-1,5 kg kayıplar olurken daha sonra bu kayıplar günde 0,5 kg’a düşer. Bu diyetin mevt riski yüksektir.
-
Çok düşük kalorili diyetler: Bu diyetin gücü günlük 200-800 kkal ortasındadır. Birinci 1-2 hafta günde 0,8 kg tartı kayıpları olurken 3. Hafta 0,3 kg a düşmektedir.
-
Düşük kalorili diyet çeşitlerinin tarifinden sonra bu diyetlerin beden sitemlerimize verdiği ziyanlara bakalım:
-
Merkezi Hudut Sistemi: Baş ağrısı, konsantrasyon bozukluğu, sonluluk, yorgunluk.
-
Kardiyovasküler Sistem: Kardiyak aritmi, hipotansiyon
-
Gastrointestinal Sistem: Bulantı, kusma, diyare, konstipasyon, abdominal rahatsızlık, safra taşı.
-
Genito- üriner sistem: Menstruasyon (adet) düzensizliği, böbrek taşları
-
Diğer: Soğuğa karşı intolerans, kuru cilt, saç dökülmesi ve incelmesi, uyuşukluk, proteinüri, mineral-elektrolit istikrarında bozukluk, bazal metabolizmada azalma
Özetle; çok düşük kalorili diyetlerin;
-
Vücut yükün süratli kaybı ile yağsız beden kütlesinin daha çok kaybına ve nitrojen kaybına neden olmaktadır.
-
Bazal metabolizma suratının azalmasına ( yaklaşık % 20) ve münasebetiyle kaybedilen yükün korunmamasına neden olacağını,
-
Sağlık açısından riskli olduğunu ve vefatla sonuçlanabileceğini bilmek gerekmektedir.
Yani sonuç olarak; ismi ne olursa olsun tanınan diyetlerin (şok diyetlerin) temeli çok düşük kaloriye dayanmaktadır. Münasebetiyle içeriğinde ne olursa olsun, doğal olarak süratli kilo kaybı oluşacaktır. Süratli kilo vermek her ne kadar cazip görünsede, buz dağı art kısmını da düşünmek gerekir. Neden? Zira süratli kilo verildiğinde yağsız beden kitlesinden daha çok, asıl gitmesini istediğimiz beden yağından daha az kayıp olmaktadır. Değerli olan o verilen kiloların korunmasıdır. Ne kadar çok verirsek, o kadar çok yiyerek kilomuzu koruruz. Bu nedenle hedef her vakit yüksek güç alımı ile verebildiğimiz kadar kilo verip o noktada korumak olmalıdır. Kıymetli olan kasdan, sudan değil yağdan kilo kaybetmektir. Bu kriterlerin sağlanması için de kesinlikle bir uzmandan yardım alın. Kilolarınızı kaybedin, sıhhatinizi değil..
Mutlu ve sağlıklı günler dilerim.
