Öz Şefkat ve Farkındalık

Son yıllarda psikoloji dünyasında bireylerin pozitif ve işlevsel özelliklerinin ön plana çıkarıldığı gözlemlenmektedir. Bu konu ile ilgili alanda yapılan araştırmalar ve çalışmalarla birlikte hayatımıza giren kavramlardan biride öz-şefkat oldu. Öz-şefkat nedir diye sorduğumuzda özetle; kendimize iyi bir dost olmayı kişinin zor zamanlarda kendisine karşı tutunduğu tavrı ve şefkatini ele alır.

Bazen gerçekten zor zamanlardan geçeriz, bunda belki aldığımız bir kararın etkisi vardır belki başımıza gelen herhangi bir olumsuz olay ya da toplumsal olarak etkilendiğimiz bir şey bizi de etkilemiştir (doğal afet, ekonomik kriz vs..). Zor zamanlarda kendinize olan tavrınız nasıl? Eleştirel mi, yargılayıcı mı, suçlayıcı mı yoksa kucaklayıcı mı?

Kendimize karşı oluşturduğumuz tavrın niteliği bizim ruh halimizi, psikolojik iyi oluşumuzu, mutluluğumuzu ve olumsuz durumlarla baş etme becerilerimiz üzerinde büyük etkilerinin olduğu gözlemlenmiştir.

Kendimize Karşı Şefkatli miyiz?

Çevremize karşı gösterdiğimiz nezaketi, sevecenliği, anlayışı bazen kendimize karşı gösteremiyoruz. Hatta bazı insanlar vardır ki çevrelerinde çok anlayışlı, herkesin yardımına koşar olarak tanınırlar ama iş kendilerine dönüp geldiğinde kendilerine karşı tavırları daha sert eleştirel olabilmektedir.

Şimdi en son yakın bir arkadaşınızın yaşadığı bir zorlukla ilgili paylaşımını hatırlayın ve ona karşı gösterdiğiniz tavrı hatırlamak için kendinize izin verin.

Örneğin her yıl insanlar birçok sınava tabi tutuluyorlar kpss öss ales vs bu sınavlardan birinde başarısız olduğunu düşünün arkadaşınızın.

Arkadaşınıza karşı tavrınız nasıldı?

Mimikleriniz, sert miydi yoksa yumuşak mı?

Kullandığınız üslup yargılayıcı, suçlayıcı mıydı yoksa şefkatli ve kabullenici miydi?

Tabiî ki de birçoğumuzun tavrı arkadaşına karşı nazik anlayışlı ve şefkatli olacaktır. Aynı durum sizin başınıza gelseydi peki kendinize karşı tavrınız nasıl olurdu?

Öz şefkat düzeyi düşük olan bireylerin çoğu bu gibi durumlarda kendilerine karşı aşırı yargılayıcı,

eleştirel ve kendini yeren bir üslüp takınıyor. Bu tavır kişinin zamanla karşılaşılan   zorlu yaşam olaylarında motivasyonunun düşmesine sebep olabiliyor. Düşünsenize her başarısızlıkta bir sesin sürekli sizi eleştirdiğini, ağır yargılarda bulunduğunu nasıl hissederdiniz.

Özetle kişinin öz-şevkat seviyesi eğer yüksekse kişinin hayat motivasyonu, mutluluk seviyesi, ve içsel motivasyonu yüksek olabiliyor.

Öz-şefkatin Gelişiminde Ailenin Etkisi Nedir?

Öz şefkatin gelişiminde aslında bir çok şeyde olduğu gibi erken çocukluk döneminin önemi yine karşımıza çıkıyor. Çocuklar bir çok şeyi ebeveynleri ile özdeşim kurarak onlardan rol model alarak öğreniyorlar. Öz şefkatte model alınarak öğrenilebilen bir şeydir.

Aile ortamı olarak sevecen, güvenli bağlanmanın oluştuğu ve eleştirellikten ve reddedici tutumdan uzak olan ebeveynlerin çocukları öz şefkat gelişimi açısından daha sağlıklı temellere sahip olabileceklerdir.

Diğer yandan  en ufak hataların bile eleştirildiği aile ortamında büyüyen çocukların öz-şefkat bakımından daha zayıf temelleri olacaktır. 

İrem KAYIR

Uzm Psikolojik Danışman