Demir eksikliği Türkiye’de bilhassa bayanlarda çok sık görülen bir hastalıktır. Demir bedenimiz için çok kıymetli bir mineraldir, bedende üretilmediği için kesinlikle besinler yoluyla alınması gerekmektedir. Bilhassa birtakım periyotlarda ve riskli kümelerde alımı takip edilmelidir. Gebeler ve emzirenler, çocuklar, büyüme çağında ve çok adet kanaması geçiren genç kızlar risk grubundadır. Gelişme çağındaki çocukların beden ve beyin gelişimi için kıymetlidir.
Demir eksikliğiyle karşı karşıya kalabilecek riskli küme dışında çok kan kaybına neden olabilecek birtakım durumlarda anemiye yol açabilir; mide kanaması, peptik ülser, bağırsak kanseri, rahim kanseri, uzun devir aspirin kullanımı üzere.
Kanda oksijeni taşıyan hücrelerin ismi “alyuvar”dır. Bu hücreler bedende tertipli olarak kemik iliğinde üretilmektedir. Besinlerle aldığımız demirin, alyuvarların imali ve oksijen taşıması için çok değerlidir. Besinlerle gelen demirin muhtaçlık fazlası bedende depolanır. Fakat kâfi demir alınmazsa bu depo tükenir ve alyuvar üretimi aksamaya başlar.
Demir kırmızı kan hücrelerindeki hemoglobinin yapısına girerek oksijen taşımaya yardımcı olduğundan, demir eksikliğinde kâfi oksijen taşınamaz. Bu durumda güç üretimi için oksijen gereksinimi da aksar, kalp yorulur, kişi kendini güçsüz hisseder, uyku hali ve yorgunluk dikkat alımlı hale gelir.
Demir eksikliğinin belirtileri şunlardır:
- Yorgunluk ve güç azlığı
- Dikkat eksikliği
- Sinirlilik
- Bağışıklık sisteminde zayıflık
- Çarpıntı ve nefes darlığı
- Solgun cilt, dişeti ve tırnaklarda kırılma
- Yiyecek isteği dışındaki şeylere istek. Örneğin toprak, kum
- Tahriş olmuş dil
İlaç tedavisi + besin tedavisi
Hekim tarafından önerilen ilaç tedavisi çok nizamlı biçimde uygulanmalı ve takip edilmelidir. İlaç tedavisi demir istikametinden güçlü besinlerle de desteklenmelidir.
Demir minerali en çok kuru kayısı ve kuru üzüm üzere kurutulmuş meyveler, kırmızı et ve karaciğer, pekmez, tahıllar, yumurta, lahana, fasulye, pancar, patates, fındık, badem, şeftali, armut, hurma, kabak ve balıktadır. Bu üzere besinlerin tüketimi bedenin demir gereksinimini karşılayacaktır. Vejeteryan bir beslenme uygulamanın yanında çok kan kaybetme, diyaliz hastalığı, A vitamini eksikliği de demir eksikliğine yol açmaktadır. Ayrıyeten kalsiyum demir emilimini pürüzler. Bu yüzden süt ve süt eserleri demir ilaçlarıyla birlikte alınmamalıdır. C vitamini ise demir emilimini arttırmaktadır. Bu yüzden demirden güçlü besinleri tüketirken, yanında C vitamini olmasına dikkat edilmelidir. Kivi, portakal, mandalina, bol limonlu salata tercih edilebilir.
Günlük gereksinimi
Erkekler için 10 mg
Kadınlar için 18 mg
Gebelik devrinde 27 mg
Emzirme periyodunda 18 mg
Ergenlik periyodu için 15 mg
Çocuk için 10 mg
Besin önerileri
- 4 adet köfte (az yağlı dana eti 120 gr) =3,6 mg demir içerir, yanında bol limonlu salata emilimi arttırır.
- 1 yemek kaşığı pekmez = 1 mg demir içerir, C vitaminden güçlü portakal suyunun içine eklenerek emilimi arttırılır.
- 1 büyük uzunluk yumurta sarısı = 0,7 mg demir içerir, kahvaltıda yanında söğüş salatayla (domates, salatalık, biber, maydanoz) emilimi arttırılır.
- 1 porsiyon kuru baklagil yemeği (60 gr) = 4,2 mg demir içerir, yanında C vitamininden varlıklı yeşillikler (brokoli, brüksel lahanası, kuşkonmaz) ile öğün yapılabilir.
- Fındık, badem, ceviz (yaklaşık 10 gr) = 0,3 mg demir içerir, yağlı tohumların yanında 1 orta uzunluk kivi yahut 8 adet çilek yiyerek demirin biyoyararlılığını sağlamış oluruz.