Kanser; belli bir doku yahut organdaki hasarlı hücrelerin denetimsiz bir biçimde üreyerek bir kitle yahut tümör oluşturması sonucu ortaya çıkar. Kanser hücrelerinin, kendi sonları dışına yanlışsız ve “metastaz” olarak isimlendirilen bedenin birleşme noktalarına ve başka organlara da yayılma ihtimali bulunan olağandışı hücrelerin sayısında artış meydana gelmesi kanserin betimleyici özelliğidir. 200’den fazla tipi vardır. Tüm doku ve organlarda görülebilir. Erişkin yaş kümesinde her yıl 100 000 nüfus için 150-300 kişi kansere yakalanmaktadır. Sebebi bilinen vefatlar ortasında Kalp ve Damar Hastalıklarından sonra ikinci sırada yer almaktadır.
En sık rastlanılan kanser cinsleri ise akciğer, göğüs, prostat, mide, deri, kalın bağırsak, rahim kanserleridir.
Beslenmenin kanser üzerine tesiri nasıldır? Araştırma sayısının epeyce yüksek olduğu bir mevzudur. Yapılan çalışmalar beslenmenin kansere tesirinin %10 ile %70 aralığında olduğunu gösterir. Genel olarak bu oran %30 olarak kabul edilir. Kanser riskini azaltmak için bireye bağlı etmenlerden biridir.
Kanser oluşumunda tesirli beslenme ile ilgili faktörler aşağıdaki üzeredir:
-
Yağdan ve hayvansal proteinden güçlü beslenme
-
Süt ve süt kümesi besinlerin yetersiz tüketilmesi ( Ca, P ve D vitamininden yoksul diyet)
-
Sebze ve meyvelerin az tüketilmesi (A, C, E vitaminleri ile beta karoten, likopen üzere antioksidan bileşiklerin yetersiz alınması)
-
Tahıl ve kurubaklagil kümesi besinlerin az alınması ve tam tahıl eserleri yerine saflaştırılmış eserlerin tüketilmesi (B vitamininin yetersiz alımı)
-
Az posalı beslenme
-
Fazla tuz tüketimi
-
Fazla ölçüde alkol tüketimi
-
Sıvı yağlar yerine katı yağın yüklü kullanılması, zeytinyağı, balık, balık yağı, ceviz, fındık üzere yağlı tohumların az tüketilmesi
-
Besinlerin hazırlanmasında yanlış uygulamalar ve vitamin kayıpları
-
Hatalı pişirme yolları (kızartma, kavurma, mangal, tütsüleme) ile besinde kanserojen unsurların oluşması ve bunların bedene alınması
-
Besinlerin uygun olmayan şartlarda saklanması ile bilhassa tahıllarda, baharatlarda ve yağlı tohumlarda toksin ve küf oluşumu
-
Katkı unsurları içeren hazır besinlerin fazla ölçüde tüketilmesi
Bazı besinlerin fazla yahut az tüketilmesi spesifik kanser tiplerini tetiklediği bilimsel çalışmalarca görülmüştür. Buna nazaran;
-
Kahve, yapay tatlandırıcılar, klorlu içme suyu, alkol mesane,
-
Fazla güç alımı, alkol, sedanter ömür göğüs,
-
Folat eksikliği rahim,
-
Fazla yağ tüketimi, doymuş yağ, kırmızı et, alkol (özellikle bira), düşük lif, zerzevat tüketimi, sedanter ömür kolorektal,
-
Aşırı alkol, sigara, tuzlu turşu üzere besinler, düşük vitamin ve mineral alımı, fazla A vitamini tableti kullanımı özofagus ve ağız,
-
Hepatit virüsü enfeksiyonu, fazla alkol alımı, demir yüklemesi, toksik bileşenlerin birikimi (aflotoksin) karaciğer,
-
Sigara kullanan şahıslarda B-karoten tableti kullanımı akciğer,
-
Fazla yağ tüketimi, bilhassa et kaynaklı doymuş yağ prostat,
-
Küflenmiş, tütsülenmiş yahut tuzlanmış besinlerin fazla tüketimi, ülsere neden olan bakteri ile enfeksiyon mide,
kanseri oluşumu üzerine olumsuz tesir yapmaktadır.
Kanserden korunmak için öneriler
-
İdeal beden yükünüzü koruyun.
-
Yeterli ve istikrarlı beslenenin, öğünlerde 4 besin kümesinden yiyeceklerin yer aldığı istikrarlı menüler tercih edin. 4 besin kümesi ekmek ve tahıl, süt ve süt eserleri, zerzevat ve meyveler, et ve kurubaklagil kümeleridir. Tek besin kümesinden oluşan bir öğün birçok açıdan yetersiz kalmaktadır.
-
Taze zerzevat ve meyve tüketiminizi arttırın. Günde en az 5 porsiyon zerzevat yahut meyve tüketin. Yapılan bir çalışmaya nazaran; düşük meyve ve zerzevat tüketen bireylerde kanser görülme sıklığı, yüksek meyve ve zerzevat tüketenlere nazaran 2 kat daha fazladır.
-
Posa içeriği yüksek olan karbonhidratları tercih edin. Kurubaklagiller, kepekli un, çavdar unu, taze meyve-sebze üzere posa içeriği yüksek karbonhidratlar sık tercih ettiğiniz karbonhidratlar olmalı. Posa alımını arttırmak bağırsakların tertipli çalışmasını sağlayarak kalın bağırsak-rektum kanserinin oluşumunun önlenmesine yardımcı olur.
-
Tuz tüketimi azaltın. Besinlerin içerisinde bulunan doğal sodyum, günlük sodyum gereksinmenizi karşılamaktadır.
-
Yiyeceklerinizi besinlerin saklanması için yapılmış olan kaplarda saklayın. Besinlerin saklanmasında boyalı olmayan cam kapları her vakit tercih edin.
-
Rafine tahıllar yerine tam taneli tahılları tercih edin.
-
Yağ içeriği yüksek ve işlenmiş kırmızı et tüketimini sonlandırın.
-
Yağ alımını azaltın. Et yemeklerini yağ eklenmeden kendi yağları ile pişirin. Kanserojen unsurlar (kanser yapıcı) yağ içinde birikir ve fazla yağ alımı bu unsurların bedene girişini artırır.Ayrıca yağın fazla alınması cinsiyet hormonlarının çalışmadüzenini bozar.
-
Kızartma, kavurma üzere pişirme prosedürleri yerine haşlama, ızgara, fırında pişirme prosedürleri tercih edin.
-
Aşırı ölçüde et ve hayvansal protein tüketen ülkelerde göğüs, rahim, prostat, kalın bağırsak-rektum, pankreas ve böbrek kanserleri, hayvansal proteini az tüketen ülkelerden daha fazla görülmektedir.
-
Tüketilen şeker ölçüsü, günlük alınan gücün %10’undan fazla olmamalıdır. Günde 2000 kalori alan birinin alabileceği azamî şeker ölçüsü 50 gramdır. Saf şeker yerine meyveleri tercih edin. Günde 2-3 porsiyon meyve tükettiğinizde şekere olan meyiliniz azalacaktır.