Çoğumuza dilek tut dendiğinde elbet dileklerimizin ortasında sağlıklı, keyifli bir hayat yer alır. Fakat sağlıklı hayatı bu kadar istememize karşın süratli akan hayatın içinde bir yandan da bu sağlıklı hayatı itiyor üzereyiz. Sağlıklı hayatı itip onun yerine tercih ettiklerimizi besin değil unsur diye tanımlıyorum zira besin kıymeti olmayan bu unsurlar sıhhatimizi bitiriyor. Pekala, sizce bu hayatta bize ziyan veren unsurlar neler? Ben sizler için 7 unsurda açıklamak istedim. Yeterli okumalar.
-
BEYAZ UN: Un, tahıl tanelerinden elde edilir. Bu tahıl tanelerinde vitamin, mineral ve protein tahılın dış kabuğundaki kepek ve öz kısmında daha fazladır. Günümüzde fabrikalaşma ile bir arada tahıl adedinin dış kabuğu alınıp un yapılmaktadır lakin bu unun besleyici pahası azalmıştır ve vitamin yetersizliklerine neden olmaktadır. Bu undan yapılan yiyecekler uygun ölçülerde tüketilmelidir zira beyaz un ile yapılan ekmek, pasta, kek obezite de tesirlidir. Yani kepeği ve özü ayrılmayan unun vitamin ve protein kıymeti daha yüksektir. Lakin bu noktada kepeğin kimi minerallerin çalışmasını engelleyici tesiri değerli bir yer tutmaktadır. Maya kullanımı kepeğin bu tesirini azaltmaktadır. Türk toplumunun gücü %66 tahıllardan gelmektedir. Bu oranın ise %56’lık kısmını ekmek oluşturmaktadır. Pekala, ekmek tercihimiz nasıl olmalı?
-
Ekmek tercihimizi tam tahıllılardan yana kullanmalıyız zira beyaz ekmeğin besin öğesi tam tahıllı ekmeğe nazaran daha azdır. Tam tahıl ekmeği tükettiğiniz takdirde posa, E vitamini, selenyum, demir, magnezyum, çinko ve B vitaminlerini almış olursunuz.
-
Beyaz ekmeğin glisemik indeksi yüksektir. Yani süratle kana karışır ve çabuk acıkmanızı sağlar. Bu nedenle tam tahıllı ekmeği tercih etmemiz gerekmektedir.
-
Beyaz ekmek üretilirken posa kaybına uğrar. Lakin bu istemediğimiz bir durumdur. Posanın kronik hastalık riskini azaltıcı, birçok kanserlere karşı kollayıcı, makus kolesterolü düşürücü tesiri vardır. Bu nedenle beyaz ekmek değil tam tahıllıları tercih etmemiz gerekmektedir.
-
TUZ: Bedenimizde su tutucu rol oynar. Şahısların günlük tuz tüketimi 5-15 gram ortasında değişirken bu oranın olması gereken aralığı günlük 6 gramın altıdır. 9 gram tuz tükettiğiniz takdirde bedeninizin suya olan gereksinimi 1 litre artmaktadır. Yeşil yapraklı sebzeler, süt, et ve yumurtada tuz öteki doğal besinlere nazaran daha çoktur. Ayrıyeten yemeklerinizi tüketirken hiç tuz eklemeseniz bile işlenmiş besinlerin tuz oranı hayli yüksektir. İşlenmiş besinlere zeytin, turşu üzere salamura besinler, konserveler, bisküvileri örnek verebiliriz. Bu nedenle fazla idrara çıkma, çok terleme ya da diyare (ishal) üzere problemleri olan bireyler dışında yemeklere tuz eklemesi yapılmamalıdır. Bu bireylerinde hekim denetiminde olmaları değerlidir. Tuz, hipertansiyon hastaları için sakıncalıdır zira kan basıncını artırıcı tesir yapar. Böbrek hastalıklarında, ödem sorunu olanlarda ve hipertansiyon hastalarında tuz oranı kıymetlidir.
-
ŞEKER: Şeker pancarının işlenmesiyle elde edilmektedir. Şeker protein, vitamin ve mineral içermez ve bu nedenle boş kalori kaynağı olarak bilinir. Bu nedenle küçük çocuklara verilirken daha çok düşünülmesi gerekmektedir tıpkı vakitte şeker diş çürükleri nedenidir. Tatlı ve şekerlemeler zevkle tüketilir lakin tüketirken fark etmeden boş kalori alırız ve obezitenin temelini hazırlarız daha sonra obeziteyle bir arada birçok hastalıkla karşılaşırız. Ekmek de şeker kaynağıdır ve sindirildiğinde şekere dönüşmektedir. Bu nedenle şekerin tüketim ölçüsü hayli kıymetlidir ve dışarıdan alınmasına gerek yoktur. Fizikî aktivitesi az olan bireyler bilhassa yaşlı bireyler için sütlü tatlılar ve meyve ile yapılan tatlılar daha uygundur.
-
GAZLI İÇECEKLER: Gazlı içecekler her yaş kümesi için sakıncalı görebileceğimiz unsurlardandır. Çocuklarımızın tüketmemesini istiyorsak öncelikle kendimizin de tüketmemesi kıymetli bir yer tutmaktadır. Gazlı içecek tüketiminin fastfood tüketme isteğini arttırdığı görülmüştür. Gazlı içecekler fosforik asit içerir ve Ca/P istikrarı bozulur tıpkı vakitte kafein içerdikleri içinde kalsiyum atımını arttırcıdırlar. Bunun sonucunda ise kemik erimesi ile karşılaşılmaktadır.
-
ALKOL: Alkolün 1 gramı 7kkal’dir. Karbonhidratların ise 4kkal’dir. Günümüzde birçok kişi ekmek yemeyerek kilo vereceğini zannederken alkol tüketimine hiç dikkat etmiyor ve hem daha fazla kalori hem daha fazla ziyan alıyor. Alkol tüketildiği takdirde B vitaminleri, C vitamini, kalsiyum, magnezyum, çinko eksikliğinin görülme riski artmaktadır. Ve Hudut sistemi, kalp, mide, karaciğer, şişmanlık, şeker hastalarında bulguların düzensizleşmesi üzere meselelerle müsabaka riski artar.
-
FASTFOOD: Yağ içeriği hayvansal kaynaklı yağlar ve doymuş yağ asitleridir. Hamburger, kızarmış patates, elmalı tart ve koladan oluşan menüyü bir çocuk tükettiği takdirde yaklaşık 1300 kkal alır ve günlük alması gereken gücün %80’ini bu hurda besinlerden almış olur ki bu hiç istemediğimiz bir durumdur. Tıpkı vakitte fastfood besinler koroner kalp hastalıkları, kanser ve daha birçok kronik hastalıklar için risk faktörüdür. Sodyum içerikleri de yüksektir ve bu nedenle hipertansiyon, mide kanseri ve osteoporoz riskini arttırırlar. Birebir vakitte posa içerikleri hayli düşüktür. Posanın düşük olması ise kolon, rektum kanseri riskini arttırıcı tesir yapar.
-
DOYMUŞ YAĞLAR: Genelde hayvansal kaynaklı besinler doymuş yağlar olarak bilinir. Lakin bitkisel besinlerden de hindistan cevizi yağı doymuş yağ olarak bilinir. Bu yağlar oda ısısında katı halde bulunurlar. Ve kolesterol düzeyini yükselterek sıhhatimize olumsuz tesir yaparlar. Bu nedenle bu yağlar yerine doymamış yağ asitleri tercihimiz olmalıdır. Doymamış yağ asitlerinden ise tekli doymamış yağ asitlerini içeren zeytinyağı, fındık yağı ve kanola yağı birinci tercihimiz olmalıdır. Çoklu doymamış yağ asitlerini içeren yağlar ise mısır, soya ve ayçiçeği yağıdır.