Diyabet, pankreastan salgılanan insülin hormonunun eksikliği yahut insülin salınımındaki bozukluk nedeniyle kan şekerinin yükselmesi ve organizmanın bu sebeple karbonhidrat, protein ve yağdan gereğince yararlanamamasına sebep olan, daima tıbbi bakım gerektiren, vefata neden olabilecek, kronik bir metabolizma hastalığıdır.
Diyabet genel olarak 2 tiptir. Lakin gebelik sırasında ortaya çıkan ve ilaçlar yahut değişik diğer sebeplerle orta çıkan tipleri de vardır. Diyabet tipleri;
1.Tip 1 Diyabet (İnsüline Bağımlı Olan; bedende ya hiç insülin üretilememesi ya da çok yetersiz düzeyde üretilmesinden kaynaklı insülinin dışarıdan destek edilmesinin mecburî olduğu diyabet tipidir.)
2.Tip 2 Diyabet (İnsüline Bağımlı Olmayan; pankreastan insülin üretilir lakin bu insülinin ya yetersiz ya da etkisiz olduğu diyabet tipidir.)
3.Gestasyonel Diyabet(Gebelikte orta çıkan, gebelik diyabetidir.)
4.Diğer Özel Tip Diyabetler olarak sınıflandırılmaktadır.
Tip 2 Diyabet en yaygın görülenidir. Toplumun %5-10’u tip 2 diyabetlidir. Tüm dünyada teşhis koyulan diyabetlilerin %90-95’i tip 2 diyabet, %5-10’u tip 1 diyabet ve % 2-3’ü ise öbür diyabet tiplerinden oluşmaktadır.
Geçtiğimiz yıllarda Türkiye’de 5 milyon diyabetli ve yaklaşık 5 milyon da bilinmeyen şeker dediğimiz, gelecekte diyabetli olmaya aday bireyler vardı. Ama son yıllarda TURDEP ve PURE çalışmalarından elde edilen bulgular son 10 yılda Türkiye’de diyabetli sayısı 2 kat artış göstererek 10 milyon şahsa ulaşmıştır. Bu da yaklaşık her 10 bireyden 2’sinin diyabetli, başka 2’sinin de diyabetli olma adayı olduğunu göstermektedir.
Daha evvel yalnızca yetişkinlerde görülen tip 2 diyabet, şişmanlığın artması ile çocuklarda da görülmeye başlanmıştır. Bu ise diyabetin görülmesindeki en büyük sorunun, kilo denetiminin sağlanamaması olduğunun göstergesidir.
Diyabetin bireye ve topluma yükünü azaltmak için hastalığın olabildiğince erken tanınması ve en uygun biçimde tedavi edilmesi kaidedir.
Diyabetin Belirtileri Nelerdir?
-
Ağız kuruluğu, çok susama
-
Çok idrara çıkma,
-
Çok yemek yeme,
-
Enerji eksikliği ve çok kilo kaybı,
-
Yavaş uygunlaşan yaralar,
-
Bulanık görme,
-
Kuru ve kaşıntılı bir cilt,
-
Açlık kan şekerinin 126 ve üzerinde olması,
-
Tokluk kan şekerinin 140’ın üzerinde olması,
-
HbA1c bedelinizin % 6’dan yüksek olması diyabet için teşhis kriterleri ortasındadır.
Yukarıdaki belirtilerin bir kaçına sahip iseniz kesinlikle bir tabibe başvurmalısınız ve en teşhis ile diyabet sizi yenmeden siz onu yenmenin yollarını aramalısınız.
Uzun mühlet diyabetli olan ve beslenmesine dikkat edemeyen bireylerde kimi komplikasyonlar meydana gelmektedir. Bunlar mikrovasküler ve makrovasküler komplikasyonlar olmak üzere iki kümeye ayrılmaktadır.
Makrovasküler komplikasyonlar; körlük(retinopati), böbrek yetersizliği(nefropati), organların kesilerek alınmasına kadar giden diyabetik ayak(nöropati) hastalıklarıdır.
Mikrovasküler komplikasyonlar; kalp krizi üzere kardiyovasküler hastalıklar, inme ve bacaklardaki yetersiz kan akımı sonucu gelişmektedir.
Diyabetli Bireyler Nasıl Beslenilmelidir?
Öncelikle diyabetli her birey kesinlikle hekim ve beslenme uzamanı ile komplike bir takım çalışması içerisinde olmalıdırlar.
-
Beslenmelerinden 3 beyazı(beyaz un, şeker, tuz) mutlaka çıkarmalıdırlar.
-
Kompleks karbonhidratlara beslenmelerinde uygun porsiyonlarda yer vermelidirler
-
Şeker içeriği olan besinlerle birlikte, posalı besinleri tercih etmelidirler. Bu kan şekerlerinin ani yükselişlerini engelleyecektir.
-
Sebze tüketimine itina göstermelidirler.
-
Paketli eserleri hayatlarından çıkarmalıdırlar.
-
Aşırı yağlı besinlerin tüketiminden kaçınmalıdırlar.
-
Ara öğünler diyabetli bireyler için en kıymetli noktalardan biridir. Kesinlikle ana öğünlerin ortasına ara öğünler yerleştirilmeli ve uzun müddetli açlıklara karşı tedbir almalıdırlar.
-
Günde 3 orta ve 2-3 orta öğün olacak halde, 5-6 öğün tüketim gerçekleştirmeli ve öğün atlamamalıdırlar.
-
Haftanın 3 günü balık tüketmeye itina göstermeli yahut omega-3 besin desteği almalıdırlar.
-
Günlük su tüketim ölçülerine itina göstermeli, bedenin su gereksinimini karşılamalıdırlar.
-
Önerilen besinlerin önerilen saatlerde yenilmesine dikkat etmelidirler.
-
Karbonhidrat, protein ve yağ istikrarına sahip karışık bir öğün almaları diyabet denetimini kolaylaştıracaktır.
Diyabetten Korunmak İçin Nasıl Beslenmeliyiz?
-
En değerli ve birinci kural, fazla kilolarınızdan biran evvel kurtulmalısınız.
-
Tükettiğiniz besinlerle, fizikî aktiviteniz ortasında bir istikrar kurup, olmanız gereken sağlıklı kilonuzu müdafaaya çalışmalısınız.
-
Her gün yapabileceğiniz, sistemli bir antrenman planı oluşturmalısınız.
-
Şeker ve şekerli yiyeceklerden uzak durup, posalı yiyeceklere beslenmenizde yer vermelisiniz.
-
Beslenmenizde kurubaklagilleri, tahılları, zerzevat ve meyveleri bulundurmalısınız.
-
Sigara ve alkol kullanımından kaçınmalısınız.
-
Doymuş yağlardan ve kolesterolü yüksek besinlerden uzak durmalısınız.
-
Tuz tüketiminizi azaltmalı, salamura ve tütsülenmiş besinleri mümkün olduğunca az tüketmelisiniz.
-
Çeşitli yiyecek kümelerini bir ortada, azar azar ve sık sık olacak formda tüketmelisiniz.
-
Ailede diyabet geçmişiniz var ise tüm bu saydıklarımız dışında ekstra dikkat ve gayret sarf etmeli, kesinlikle en az 6 ayda bir rutin denetimlerinizi yaptırmalı ve tabip muayenesinden geçmelisiniz.
Şekeri, yalnızca hayatınızda bir sıfat olarak kullanmanız dileği ile sağlıklı bir hayat dilerim.