Yemek yeme alışkanlıklarımız, zihinsel ve bedensel faaliyetlerimizi tesirler. Sıhhatsiz beslenme düşünme ve kavrama yeteneğinin azalmasına, hatta hafıza kayıplarına neden olur.Günde sekiz saat uyuduğumuz halde kendimizi yorgun hissediyor, çabuk yoruluyor, hafıza ve niyetimizde azalma görüyorsak kesinlikle yemek yeme alışkanlıklarımızı gözden geçirmeliyiz. Gece boyunca düşen metabolizma suratı, kahvaltı ile yüzde yirmi ila otuz oranında artmaktadır. Kahvaltı atlandığında ise beden bir sonraki öğünde besin alınmayacağını zannederek gelecek öğünde tüketilen besinleri yağa dönüştürerek depolayacaktır.
Bir ülkenin toplumsal ve ekonomik taraftan beklenen uygarlık düzeyine ulaşabilmesi lakin bedensel ve zihinsel istikametten güçlü, sağlıklı ve yetenekli bireylerin varlığına bağlıdır. Ülkemiz nüfusunun çoğunluğunu oluşturan çocuklarımızın da gelecekte sağlıklı ve üretken bireyler olması kâfi ve istikrarlı beslenmeleri ve hareketli bir ömür sürmeleri ile mümkündür.
ÇOCUKLAR İÇİN KESİNLİKLE ! YA YETİŞKİNLER?
Yetişkinlik çağındaki BESLENME davranışları üzerinde tesirli olacak alışkanlıkların edinilmesi bu yıllara dayanmaktadır. Çocukluk çağında kazanılan sağlıklı beslenme alışkanlıkları hayatın sonraki devirlerini etkileyerek ileriki yaşlarda ortaya çıkabilecek birçok kronik hastalığın oluşma riskini de azaltmaktadır. Kahvaltı alışkanlığı kazandırmak, çocuğun bedensel, toplumsal ve duygusal gelişimi üzerinde değerli bir rol oynamaktadır. Bu mevzuda yapılan araştırmalar; kahvaltı yapan çocuğun sorun çözme üzere mevzularda daha başarılı olduğunu, kavrama yeteneklerinin daha yeterli olduğunu, beslenme bozukluklarından oluşan hastalıklara daha az yakalandıklarını ve kahvaltı yapmayan çocukların kahvaltı yapan çocuklara nazaran daha şişman olduklarını belirterek kahvaltının değerini bir sefer daha ispatlamaktadır. Türkiye Çocukluk Çağı Şişmanlık Araştırması (COSITUR) 2013 raporuna nazaran 7-8 yaş kümesinin % 22,5’inin fazla kilolu ve obez olduğu saptanmıştır. Sabahları işe geç kalma telaşı, kişinin kendini aç hissetmemesi, kahvaltı yaptıklarında midelerinin bulandıklarını hissetmeleri, kahvaltı etmeyerek zayıf kalacaklarını düşünmeleri, çocukların servis vaktinin gelmesi kahvaltının atlanma nedenlerinden bazılarıdır. Poğaça usulü yağ içeriği yüksek besinlerdense, hazırlanabilecek pratik ve besleyici birtakım kahvaltı seçeneği mevcuttur…
Kahvaltının; günlük güç ve besin ihtiyacına katkısının yanında, ÖĞRENCİLERİN okul başarısı üzerine de tesiri pek çok çalışmada gösterilmiştir.
Akşam yemeği ile sabah ortasında yaklaşık 10-12 saatlik bir müddet geçmekte ve bedenimiz uyurken de çalışmaya devam etmektedir. Bu mühlet içinde beden, besinlerin tümünü kullanır.
Yeni bir güne sabah kahvaltı yaparak başlamak, güne istekli başlamada ve verimli bir halde sürdürmede büyük rol oynamaktadır. Kahvaltı yapmayan bireylerin konsantrasyonları azalmakta, verilen bilgileri sonradan hatırlama performansları düşmektedir.
Kahvaltı, günün birinci saatlerinden itibaren beyne güç sağlamakta hafızayı ve öğrenmeyi olumlu tarafta etkilemektedir. Sabah kahvaltı yapılmazsa beyinde gereğince güç oluşamaz.
Ayrıyeten, sağlıklı bir kahvaltının yaşlanmayı geciktirdiği, yaşlılık devrinde ortaya çıkması mümkün bellek ve algı kusurları ile kas zayıflıklarına pürüz olduğu da araştırmalarla ortaya koyulmuştur. Her sabah sağlıklı bir kahvaltı yapan bireylerin kilolarını korudukları, daha düşük kolesterol ve daha istikrarlı kan şekerine sahip oldukları yapılan araştırmalarca ispatlanmaktadır. Ayrıyeten nizamlı kahvaltı yapan bireylerde vitamin ve mineral eksiklikleri görülmemekte, sabahları uykuyu kahvaltıya tercih eden bireylerin daha süratli kilo aldığı ve kalp krizi riskiyle karşı karşıya olduğu da belirtilmektedir.
Ayrıyeten kahvaltıda kâfi protein tüketilmelidir.
Bilhassa süt, tahıl ve meyve (Zihinsel faaliyetlerin gerektirdiği güç kaynaklarının en değerlilerinden biride meyvelerdir ) öğünlerin baş köşesinde varolmalıdır..
Beynin oksijen dışındaki tek gücü glikozdur ve bir depoya sahip değildir. Glikoz meyvelerde hazır halde bulunur,ihtiyaç kadar günlük beslenmemizde tüketilmelidir.
Kan şekerinin kâfi seviyede olması, öğrenme ve anımsamayı içine alan birçok beyin ve davranış fonksiyonlarını düzenler.
Kahvaltı yapmadan gelen çocuklarda kan şekeri düşüklüğüne bağlı şikayetler, halsizlik, baş dönmesi, bayılma hissi, terleme, çarpıntı, baş ağrısı, mide ağrısı, bulantı, karın ağrıları sıkça gözlenmektedir.
Belirtiler çocukların bir şeyler yemesi ile düzelse de öğrenme üzerindeki tesirleri düzeltilememektedir.
Yapılan araştırmalarda kahvaltı öğününü tüketen öğrencilerin; sınıf içerisindeki muvaffakiyetinin daha fazla, kavrama yeteneklerinin daha yeterli, sorun çözme üzere hususlarda daha başarılı, beslenme bozukluklarından oluşan hastalıklara daha az yakalandıkları, kilo denetimini daha güzel sağlayabildikleri belirtilmektedir.
Öğrenciler için en değerli öğün kahvaltıdır. Bütün gece süren açlıktan sonra, bedenimiz ve beynimiz güne başlamak için güce ihtiyaç duymaktadır. Kahvaltı yapılmadığı takdirde, dikkat dağınıklığı, yorgunluk, baş ağrısı ve zihinsel performansta azalma olmaktadır. Bu nedenle, güne kâfi ve istikrarlı yapılan bir kahvaltı ile başlamak öğrencilerin okul muvaffakiyetinin artmasında son derece kıymetlidir.
Sonuç olarak, her bireyin olduğu kadar bilhassa okula gelen her öğrencinin kesinlikle meskenden çıkmadan evvel kahvaltı yapması sağlanmalıdır. Sabah kahvaltısının çocukların gelişiminde ve okul muvaffakiyetindeki rolü unutulmamalıdır.
Çocukluk periyodunda kazanılan alışkanlıkların, yetişkinlik periyodundaki alışkanlıkların temelini oluşturduğu akıldan çıkarılmamalıdır. Kahvaltı yapma alışkanlığı edinmiş bir çocuk, öğrencilik hayatı boyunca bu alışkanlığını devam ettirme eğiliminde olacağından gelecekte sağlıklı bir yetişkin olarak hayatını devam ettirecek ve örnek olacaktır.
Kahvaltıda ne yemeliyiz?
Kâfi ve istikrarlı beslenme için dört temel besin kümesinden her gün her öğünde tüketilmelidir. Bu dört temel besin kümesi; Süt ve eserleri kümesi, et-yumurta – kurubaklagiller kümesi, zerzevat ve meyve kümesi ve ekmek ve tahıllar kümesi olarak belirlenmiştir. Kahvaltıda karbonhidrat kaynağı olarak çavdar yahut tam tahıl ekmekleri, zerzevat, meyve yahut meyve suları, protein kaynağı olarak peynir, yumurta, süt ve yoğurt, yağ kaynağı olarak zeytin, ceviz, badem, fındık, bal yahut pekmez üzere sağlıklı besinlerle zenginleştirilmiş bir menü tüketilmesi önerilir.
3-4 kaşık kahvaltılık gevrek + 1 bardak süt, 1 adet tost + 1 bardak süt, 1 adet meyve + 1 bardak süt üzere.
Gevrekler, posa içerdiği ve yanında çoklukla süt yahut yoğurt tüketildiği için kana karışma suratı yavaşlayarak acıkma hissini azaltır. Lakin kolay şekerli gevrekler yerine şekersiz yahut meyveli seçeneklerin tüketilmesi daha yerinde olacaktır. Çoklukla çözünür posa içeren yulaf gevreği tercih edilmelidir. Ayrıyeten, mısır ve buğday gevrekleri de kullanılabilir. 5-6 yemek kaşığı kahvaltılık gevrek, 1 su bardağı light yahut yarım yağlı sütle tüketilebilir. Bu öğüne, 1 tatlı kaşığı toz keten tohumu ve tekrar 1 tatlı kaşığı toz kepek eklendiğinde, posa ölçüsü artacak ve bireyi daha tok tutacaktır. Ayrıyeten eklenecek olan 1 adet taze elma ya da kuru meyve de vitamin, mineral ve posa sağlayarak hem kendimizi daha yeterli hissetmemizi, hem de istikrarlı beslenmemizi sağlayacaktır.Metabolizmamızın kahvaltı yapmadığımız taktirde yüzde yirmi , otuz düzeylerinde gerileyeceğini bunu da obezite riskini önemli ölçüde arttıracağını asla aklımızdan çıkarmamalıyız.