Herkese merhabalar. Bu hafta sizlere tatlandırıcılardan bahsetmek istiyorum.
Tatlandırıcılar hepinizin de bildiği üzere sofra şekerinden daha tatlı ancak daha az güç içeren kimyasal hususlardır. Tatlandırıcı içeren düşük kalorili yahut kalorisi azaltılmış yiyecek ve içecekler tüm dünyada yaygın olarak kullanılmaktadır.
Sofralarımızda ve yiyeceklerde kullandığımız şeker sukrozdur. Meyve şekeri olarak isimlendirdiğimiz, meyvelerin içinde doğal olarak bulunan şeker fruktozdur. Tatlandırıcılar ise şeker alkolleri, yapay tatlandırıcılar ve doğal tatlandırıcılar olarak üçe ayrılır;
Şeker alkolleri yiyeceklere tat vermenin yanında hacim ve biçim kazandırır, nemli kalmalarını sağlar münasebetiyle sıkça hazır besinlerin etiketlerinde de isimlerini görebilirsiniz. Sorbitol, mannitol, ksilitol, maltitol, isomalt şeker alkollerinin bazılarıdır. Şekerli eserler, şekerli sakızlar, jöle, dondurulmuş besinler, fırınlanmış besinler, çikolata, sütlü tatlılar ve dondurmada şeker alkolleri bulunmaktadır. Şeker alkollerinin birçoğu bedende büsbütün emilmedikleri için fazla ölçüde alımlarda ishal görülebilmektedir. Fazla ölçüde alımı birtakım gastrointestinal sıkıntılara yol açabilir.
Sakarin, aspartam, asesülfam K, sukraloz ve neotam ise yapay tatlandırıcılardır. Kalorisi olağan şekere nazaran çok daha düşük olduğu için birtakım ‘’şekersiz’’, ‘’şekeri azaltılmış’’ besinlerde yahut tablet ve sıvı formları da sık sık kullanılmaktadır. Birtakım diyabet hastaları şeker kullanmak yerine bu sıvı yahut tablet biçiminde yapay tatlandırıcıları kullanmaktadır.
Stevya, bal, akçaağaç şurubu, pekmez vs. de doğal tatlandırıcılar kümesidir.
Peki şekere alternatif olarak kullanılan bu tatlandırıcıların sıhhate olan tesirleri nelerdir? Biraz da bunlardan bahsedelim. Tatlandırıcılar üzerine şuana kadar yapılan birçok çalışma bulunmaktadır. Kanada Tıbbi Derneği Dergisi’nde yayınlanan bir makalede yapay tatlandırıcıların uzun vadede obezite, kilo artışı, glikoz intoleransı, diyabet, hipertansiyon ve kalp meselelerine yol açabileceği ortaya çıkmıştır. İsrailli bir araştırma takımı 11 hafta boyunca fareler üzerinde yaptıkları deneyde kimi farelere yapay tatlandırıcı birtakım farelere ise doğal tatlandırıcı vermişlerdir. 11 hafta sonunda yapay tatlandırıcı tüketen farelerde glikoz intoleransı ortaya çıkmıştır. Yapılan bir diğer araştırmada yapay tatlandırıcıların mikrobiyatayı olumsuz etkilediği ve zayıflamak için kullanımında çok da tesirli olmadığı ortaya çıkmıştır. İştah denetimi üzerinde bilinenin tersine iştahı artırdığı ve obeziteye yol açtığı da araştırmalar ortasındadır. Dünya Sıhhat Örgütü gebelerde yapay tatlandırıcı kullanımında anneden bebeğe geçip birikim yapabileceği saptandığı için kullanımını yasaklamıştır.
Amerikan Kalp Birliği tarafından yapılan bir açıklamada yapay tatlandırıcıların mesane kanserine yol açabileceğine dair değerli bulgular bulunmuştur. Lakin bunun bilakis hiçbir karsinojenik tesiri olmadığını bildiren de birçok çalışma vardır.
Kronik ve yüksek dozlarda kullanımlarında önemli metabolik rahatsızlıkların ortaya çıkma tesiri vardır. Tabiki bunlar birer araştırma olması nedeniyle üzerine kesin konuşamayız. Lakin yapay tatlandırıcıların uzun vadede sıhhat tesirleri tam olarak anlaşılana kadar uzak durmayı tavsiye ediyorum.
Pazartesi başlanan diyetlerin devamının gelmesi temennisiyle, güzel haftalar dilerim.