İdrar yolu enfeksiyonları, bayan ya da erkek, her yaştan insanın ömrü müddetince karşılaşabileceği sıkıntılardan biridir. Tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonlu hadiselerin önemsenmemesi ve tedavi edilememesi durumunda, böbrek kaybı kaçınılmaz olabiliyor. Bu risk bayanlarda çok daha yüksek bir olasılıkla ortaya çıkıyor. Aktüel ilaç tedavisi, enfeksiyona yol açan mikroorganizmaların yok edilmesi amacıla antibiyotiklerin kullanılmasına dayanıyor. Lakin bilinçsiz bir formda rastgele ve sık kullanımı faydadan fazla ziyan getirebiliyor. Antibiyotiğin mümkün yan tesirleri dışında en değerli ziyan, antibiyotiklere dirençli mikroorganizma tiplerinin gelişmesi ki, bir süre sonra kullanılan antibiyotikler etkisiz hale gelebiliyor. Bir öteki değerli konu ise, bedenimizde bulunan ve bizim sıhhatimiz için faydalı bakterileri(laktik bakteriler) öldürmesi. Yapılan çalışmada, idrar yolu enfeksiyonlarında sık sık verilen bir antibiyotik olan siprofloksasin’in 5 gün kullanılması ile bağırsaklarımızdaki faydalı bakterilerin üçtebirinin tahrip olduğu ve hatta bunlardan kimilerinin 6 aylık takip müddetince antibiyotik kullanımı öncesindeki düzeye ulaşamadığı gözlenmiştir.
Tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonlarında özensiz antibiyotik kullanımı yerine, ‘’kriz yönetimi’’ planı uygulanması akılcı bir yaklaşım olacaktır. Ülkemizde yetişen bir bitki olmamasına karşın kranberi artık Türkiye’de de tanınıyor. Gördüğüm kadarı ile marketlerde, ismi ile ilgili ortaya çıkan karışıklık değerli ölçüde giderilmiş. Bitkinin meyvelerinde bulunan proantosiyanidinlerin, koli bakterisinin idrar kesesine yapışmasını engelleyelerek, burada çoğalmasını önlediği deneysel olarak ortaya konulmuş. Amerika Birleşik Devletlerinde bayanların idrar yolu enfeksiyonlarından korunmak için kranberi meyvesinin suyunu sıklıkla tükettiği çeşitli kaynaklarda yer almaktadır. Yaygın kullanılmasına karşılık bu bahiste yapılmış kâfi kapsamda ve nitelikte klinik çalışma bulunmadığı bilidirilmektedir.
Amerika Birleşik Devletlerinde yapılan ve yakın periyotta yayınlanan bilimsel ölçekte bir klinik çalışmanın sonuçları bu bahiste akılları biraz karıştırıyor. Tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonu dışında rastgele bir sıhhat sorunu bulunmayan sağlıklı 319 bayan kolej öğrencisine idrar yolu enfeksiyonu teşhisi konulduktan sonra, günde 2 sefer yaklaşık 250 mililitre(iki büyük uzunluk su bardağı) kranberi meyve suyu verilmiş(yani günde toplam 4 bardak). Boş ilaç kümesine da öteki bir meyve suyu verilmiş. Kranberi suyunun tesirli bileşen ölçüsü da tahlil edilmiş(her iki bardakta 112 miligram). Uygulama 6 ay sürdürülmüş. Müddet sonunda gönüllülerde üriner enfeksiyonun tekrarlama oranları karşılaştırılmış. Lakin kranberi meyve suyu verilen küme ile yalancı meyve suyu verilen küme ortasında bariz bir farklılık görülmemiş. Çalışma sonucunda’’kranberi meyve suyunun’’ genç bayanlarda tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonlarında tesirli olmadığı sonucuna varılmış.
Diğer taraftan, İngiltere’de yürütülen bir öbür çalışmanın sonuçları ise büsbütün farklı. Son bir yıl içerisinde teşhis edilen idrar yolu enfeksiyonu tedavisinde en az 2 antibiyotik uygulanmış 45 yaş üzerinde 137 istekli bayan iki kümeye ayrılarark, 6 ay mühlet ile kümeye günde 500 miligram kranberi özütü taşıyan kapsül, başka kümeye ise 100 miligram trimetoprim(idrar yolu enfeksiyonlarında kullanılan bir ilaç etken maddesi) taşıyan tablet verilmiş. Mühlet sonunda tekrar idrar yolu enfeksiyonlarında tekrarlama oranı değerlendirmeye alınmış. Kranberi özütünün, kuvvetli bir antimikrobiyel ilaç olan trimetoprim kadar kuvvetli tesiri bulunduğu, ayrıyeten yan tesiri bakımından da kranberinin çok daha sağlam olduğu sonucuna varılmış.
Bu iki çalışmanın sonuçları aklınızı karıştırmış olabilir. Öncelikle her iki çalışma farklı yaş kümeleri üzerinde yürütülmüş. Ayrıyeten kullanılan eser tipleri farklı; birincisi meyve suyu, başkası meyve özütü. Lakin ben her vakit bitki özütlerinin daha tesirli olduğunu, önemli hadiselerde tedavi gayesiyle uygun kalitede bitki özütünden hazırlanan ilaç halinin kullanılması gerektiğini söz derim.