İLGİNÇ BİLGİLER
* Dünya Sıhhat Örgütü tarafından ölümlerle ilgili olarak tanımlanmış 17 risk etmeni vardır ve bunlardan 7 adedini diyet ve idman ile önlemek mümkündür.
* ABD’de her yıl obeziteden vefat oranı 300 bin kişi civarında olup, sigaraya bağlı ölümlerden sonra 2.sırayı almaktadır.
* Bu türlü giderse 2154’te ABD’deki ,2230’da ise dünyada tüm yetişkinler obez olacaktır.
* Kilolu insanların aldıkları her yeni kilo ömürlerini 20 hafta kısaltmaktadır.
* 10 kg tartı kaybı hayat beklentisinin %35 oranında geri kazanılmasını sağlar.
* Olağan beden yükündeki anne ve babanın çocuklarının %8-13’ü şişman olurken,ebeveynlerden birisi şişman olursa ; oran %40,her ikisi de şişman olursa oran %80’e çıkmaktadır.
* 1 kg tartı kaybetmek 100 dilim ekmeğe karşılık gelmektedir.
* Her 3 kg yük kaybı durumunda şeker hastalığı riski %50 oranında azalmaktadır.
* 5 kg yük kaybı, dizdeki kireçlenme riskini %50’nin üzerinde azaltmak için kafidir.
* Birtakım bireylerde ‘fırsatçı yemek yeme davranışı’ gözlenmektedir. Bu şahıslar yemeği reddetmekte zorlanıyor ve yemek ile ilgili bahislerde iradelerine yenilmektedir. Bu durumun çok leptin hormonu salınımı ile ilgili olabileceği konusunda çalışmalar
yapılmaktadır.
* Bel etrafı kıymetli bir göstergedir. Karın içi yağlar artıkça insilün direnci oluşur ve bu da kişiyi şeker hastalığına aday hale getirir ve bu bireyler kalp-damar sıhhati açısından da kesinlikle izlenilmelidir.
* Bel etrafı yalnızca yetişkinler için değil çocuklar için de ölçülmeli (örnek olarak:8 yaşında erkek çocukta bel etrafı 70.9 cm kız çocukta ise 70.4 cm altında cm altında olmalıdır).
* Gerilim bedendeki endorfin hormonunun salgılanmasını artırarak beden depolarındaki vitamin ve minerallerin %35 oranına azalmasını sağlamaktadır.
* Gerilim altında kortizol hormonunun artışı ile yağ dokusunu etkilenmektedir. Kan basıncının (tansiyonun), kan trigliserit düzeyinin ve depo yağların artışı ise insiliün direnci oluşmasına sebep olabiliyor.
* %10’luk yük kaybı vefat riskini %20-25,şeker hastalığına bağlı vefatları %30-40, kansere bağlı vefatları %40-50 oranında azalır.
* 10 kg yük kaybı ile sistolik kan basıncı (büyük tansiyon)7 mmHg, diastolik kan basıncı (küçük tansiyon)ise 3 mmHg azalmaktadır.
* Polikistik over sendromu (PKOS) olanlar ve gebelik diyabeti geçirenler göğüs kanseri açısından dikkatle takip edilmelidir.
* 100 gram elmanın bedendeki antioksidan aktivitesi 1500 mg C vitaminine eşittir.
* Üzümsü meyveler içerlerindeki antosiyanidinler ile LDL kolesterolü azaltıcı tesir gösteriyor.
Ve buna ek olarak karsinojen hususların bedenden atılmasında da vazife alıyor. Yani kansere karşı hayli tesirlidir.
* 1 Dakikada 10 kalorinin üzerinde harcama yapmayı sağlamak mümkün değil;oysa 1 dakikada kişinin 200-300 kalori güç alması mümkün, şişmanlık tedavisinde yalnızca alınan kaloriye de odaklanmak değerlidir.
* Çocukların %62’si günde 2 saatten fazla TV seyretmektir.
* Yeşil yahut siyah çay içeriğindeki flavoneller ile LDL kolesterolü (kötü kolesterol)azaltıcı tesir gösterebiliyor. Ayrıyeten kansere karşı hami tesiri olduğu düşünülmektedir. Her gün alına 60 gr soya menapoz belirtilerinde de azalma sağlamaktadır.
* Bitki sterolleri, kolesterolü andıran doğal bileşiklerdir. Beslenmede kâfi ölçüde alındığında, kolesterolün bağırsağa alınmasını engelleyerek kandaki kolesterol ölçüsünü düşürebiliyor.
* Sarımsak içeriğindeki, dialil di sülfit bağları ile kronik kalp hastalıklarına karşı esirgeyici tesir gösterdiği kanıtlanmıştır. Günde en az 1 diş sarımsak yenmesi bile bu bakımdan fayda sağlayabilir. Ayrıyeten kolon ve mide kanserine karşı da sarımsak
koruyucu tesir gösterir. Soğan ve pırasayı da tekrar bu gruptu kıymetlendirmek mümkündür.
Sağlığın korunması ve geliştirilmesi için sağlıklı beslenme çok değerlidir. Sağlıklı beslenme hayatın her devrinde olduğu üzere hamilelik periyodunda de kıymet taşır. Anne karnında hayat seyahatine başlayan bebeğin, fizikî ve mental açıdan olağan olarak dünyaya gelebilmesi için anne adayının kâfi, istikrarlı ve sağlıklı beslenmesi gerekir.
Anne adayının gebelik müddetince kazandığı yük bebek ve anne sıhhati için çok kıymetlidir. Anne adayının hamilelik müddetince kazanacağı yük, hamilelik öncesindeki beden yüküne bağlıdır. Bu nedenle gebeliğe zayıf başlayan anne adaylarının başka bayanlara nazaran daha fazla güç alması gerekir. Hamilelik mühletince, gereğinden az tartı kazanımı, anne adayının beden depolarının tükenmesine ve bebeğin besin gereksinimlerini karşılayamamasına neden olur. Gereğinden fazla yük kazanımı ise bebeğin kalitesiz beslenmesine neden olur ve doğumla birlikte bebekte birtakım sıhhat sıkıntıları oluşabilir. Gereğinden az yahut gereğinden çok fazla yük kazanmak; erken doğum ve düşük doğum yükü riskini arttırmaktadır.
Bebeğin anne karnında gelişim aylarına nazaran anne adayının beslenmesinin düzenlenmesi gerekir. Zira bebeğin gelişen organ ve sistemlerine nazaran besinsel muhtaçlıklar farklılık gösterir. Gelişme periyoduna nazaran, kimi besinlerin ve besin öğelerinin daha fazla alınması gerekir.Hamilelik yalnızca bebeğin sağlıklı beslenmeye muhtaçlık duyduğu bir periyot değildir. Bu devirde anne adayının kendisi için de sağlıklı beslenmeye gereksinimi vardır. Kâfi, istikrarlı ve sağlıklı beslenmeyen anne adayının beden depoları bebeğe besin kaynağı olarak kullanılacağından dolayı anne de hamilelik mühletince ve sonrasında sıhhat sorunları ile karşılaşabilir. Annenin kendi muhtaçlık duyduğu depoları yitirmemesi için kendi özelliklerine uygun bir beslenme programı uygulaması gerekir. Hamilelik her ne kadar harika bir his da olsa, bir bayanın hayatında karşılaşacağı en büyük fizyolojik yüklerden biridir. Bu nedenle kimi anne adaylarında hamilelik mühleti boyunca çeşitli sıhhat problemleri görülebilir.
Hamilelik devrinde en sık rastlanan sıhhat problemleri; bulantı, kusma, iştah kesilmesi, reflü, gaz sancısı, karın ağrısı, ödem ve kabızlıktır. Bu sıhhat sıkıntılarının birçoğunun bireye ve duruma özel beslenme programı ile çözülebileceği bilinmelidir. Bu devirde ilaç kullanımı riskli olduğundan ötürü, birinci tercih beslenme tedavisi olmalıdır.Hmb Diyet olarak Hamilelik devrinde beslenme danışmanlığında emelimiz; bebeğin anne karnında sağlıklı büyüme ve gelişmesinde gerekli olan besin öğelerinin karşılanmasını sağlamak, bebeğin gerçek beslenmesini sağlayarak ileride yakalanabileceği kronik hastalık riskini azaltmak, annenin besin depolarını ve genel sıhhat durumunu korumak ve gebelik müddetince oluşabilecek sıhhat problemlerine karşı tedbir almaktır.
Dünya Sıhhat Örgütü’nün sıhhat raporunda şişmanlık,”vücutta fazla ölçüde yağ birikmesi sonucu ortaya çıkan ve kesinlikle tedavi edilmesi gereken bir sıhhat sorunu” olarak tanımlanmaktadır.
Aşırı besin alımı,yetersiz fizikî aktivite,kalıtım,hormonal nedenler,psikolojik sıkıntılar,sigarayı bırakma,alkol kullanımı üzere faktörlere bağlı olarak gelişen şişmanlık tek başına olduğu üzere komplikasyonları ile de ömür sürecini kısaltan ve hayat kalitesini düşüren önemli bir hastalıktır.Komplikasyonları ortasında birinci akla gelenler :Kalp-damar hastalıkları,hipertansiyon,şeker hastalığı,bazı kanser cinsleri,solunum rahatsızlıkları,karaciğer yaplanması,safra kesesi hastalıkları,eklem hastalıkları,adet düzensizlikleri,kısırlık…şeklinde sıralanabilir.Multifaktöriyel bir hastalık olan şişmanlığın tedavisinde multidisipliner bir yaklaşım gerekmektedir.
Dahiliye uzmanı yahut endokrinolog,diyetisyen fizyoterapist ve psikolog ile grup halinde tedavi edilmesi durumunda daha sağlıklı sonuçlar alınmaktadır.Öte yandan her gün gazete,dergi,televizyon üzere kitle bağlantı araçlarında onlarca “şok diyetler”ile karşılaşılmaktadır.Genel prensipleri benzeri olmakla birlikte ,diyet kesinlikle “kişiye özel”olarak hazırlanmalıdır.Çünkü herkesin metobolizması birbirinden farklıdır,tıpkı parmak izi üzere. Şahsa özel diyet listeleri diyetisyenler ratafından hazırlanmalıdır.Diyetisyenler aldıkları eğitimin gereği olarak beslenme programını bireye nazaran ayarlayabilen,aynı vakitte zayıflama diyetlerini kâfi ve istikrarlı beslenme alışkanlığı sağlayabilecek biçimde düzenleyebilen bireylerdir.Zayıflama diyetlerinde temel prensip,bir yandan alınan gücün sınıflandırılması ile besin ihtiyaçlarının karşılanması,diğer yandan fizikî aktivite ile güç harcanmasının artırılmasıdır.
Günlük güç alımının kısıtlanması,obezitenin tedavisinde en uygun formüllerden birisidir.Ancak bu emelle denetimsiz olarak kullanılan ve kısa müddette süratli tartı kaybını hedefleyen çok düşük kalorili ve bilimsel olmayan diyetler çeşitli komplikasyonlara neden olmaktadır.Ağırlık kaybının geçmişine bakıldığında midede hacim oluşturan posa tabletlerinin sindirim tıkanmalara,kafein ve amfetaminlerin bağimliliga ,çok düşük kalorili diyetlerin ve sindirim sistemine yapılan cerrahi müdahalelerin besin ögesi yetersizliklerine,protein diyetlerinin böbrek ve kalp sorunlarına,kalp yetmezliği sonucu ölümlere neden olduğu görülmektedir.
“İsveç Diyeti,Bridget jones Diyeti,Hollywood Diyeti,Beverly Hills Diyeti, Model Diyeti,Lahana Çorbası Diyeti,Burçlara Nazaran Diyet,Sarı kırmızı Diyet,Kan Kümesi Diyeti,Amerikan Kalp Vakfı Diyeti,Atkins Diyeti,Acil Diyet,Son Talih Diyeti” ve daha yüzlerce garip isimli diyet.Peki bu kadar çok diyet listesi ortalarda dolaşırken neden insanların hala kilo sorunu var?Çünkü bu diyetlerin birçok başlangıçta süratli kilo kaybı sağlasada,kısa bir mühlet sonra bu kilolar ziyadesiyle geri alınmaktadır.Vücut yükünün süratli kaybı;yağsız vüzut kitlesinin daha çok kaybına,bazal metobolizma suratının azalmasına,kaybedilen tartısının korunmamasına,bazı minerallerin seviyelerinin düşmesine neden olmakta ve vefatla sonuçlanmabilmektedir. Bu tip diyetler sıhhate ziyan vermenin ve metobolizmanın bozulmasını sağlayarak ömrü kısaltmanın yanı sıra,kişinin “ben bu işi başaramıyorum”diyerek ümitsizliğe kapılmasına neden olabilmektedir.
(Yeme İsteğini Ortadan Kaldırma Davranışı)
Televizyonda yiyeceklerle ilgili olan program ve reklamları seyretmemeye çalışın.
Evde gücü yüksek (tatlı, kuruyemiş gibi)yiyecekler bulundurmayın.
Yiyecekleri göremeyeceginiz halde dolaplarda tutun.
Diyetinize uygun olmayan besinleri buzdolabının art tarafında bukundurun.
Belirli bir yerde oturarak yemek yiyin.Örnegin mutfak dışında yemek yemeyin.
Yemek biter bitmez masayı terk edin.
Kalan yemeginizi uygun formda paketleyerek öteki bir vakitte kullanmak üzere saklayın.
Canınız sıkıldıgında bir seyler atıştırmak yerine öbür aktivitelerde meşgul olun.
Aralarda canınız bir şey yemek istediğinde 10-15 dakika bekleyin.Bu sırada yeme isteginiz ortadan kalkabilir.
Buzdolabınıza kilolu yahut zayıf iken çektirdiginiz bir fotografınızı yapıştırın.
Uzun vakittir giyemediğiniz bir kıyafeti dolabınızın içine değil dışına asın.
Yemeği geciktirme ve Yenenlerin Ölçüsünü Azaltma Davranışı
Yeme isteği duydugunuzda 2 bardak su için .
Canınız yemek istediğinde kendinizi ince olarak hayal edin.
Daha az ölçüde yemek yapın.
Yemek tanımında bir ölçü yağ koyun deniyorsa siz yarım ölçü koyun.
Yemek için küçük,yağsız salata için büyük tabak kullanın.
Masaya yemeği servis tabağı yahut kasesi ile getirmeyin.
Yediklerinize Harcama VE Öğün Geçiştirmede Uzlaşma
Yememeniz gerek rastgele bir yiyeceği çok istiyorsanız yiyin,fakat o yiyecekle aldıgınız kaloriyi yürüme yahut bir öbür aktivite ile harcayın.
Özel bir olay nedeni ile (parti,davet üzere durumlarda )diyet dışındaki yiyeceklerden azar azar yiyin,fakat onu izleyen öğünü yalnızca zerzevat salatası ile geçiştirin.
Öğün ortalarında yeme isteği duydugunuzda su içerek bir müddet bekleyin.Açlık hissiniz geçmiyorsa gücü düşük zerzevat meyve yiyin.
Alışverişe Yönelik Öneriler
Alışverişe çıkmadan evvel bir liste hazırlayın ve listeye sadık kalın..Yiyecek alışverişine tok karına çıkın.
Alışverişe çıkarken yanınızda azpara taşıyın ve kredi kartı kullanmayın..Marketlerde,diyetinize uygun olmayan besinlerin bulunduğu reyonlara uğramayın.
Her vakit için gereksiniminiz kadar alın,fazla almazsanız yemezsiniz..Yenmeye hazır besinleri satın almaktan sakının.
Satın alırken birebir kümedeki besinlerin gücü düşük olanını seçin.(Örnek:Yağlı peynir yerine yağsız peynir alınız.)
Satın alırken meyvelerin küçüklerini seçin.